Drie hoogtepunten uit het Akkoord
- Er komen meer gebieden waar de bodem van de zee echt met rust wordt gelaten en er komt geld voor onderzoek over hoe het mariene ecosysteem in de Noordzee precies werkt
- Waardevolle (onderwater)natuurgebieden worden ontzien bij de locatiekeuze van windparken op zee
- De visserijsector wordt geholpen om zich te kunnen aanpassen aan de veranderingen in de Noordzee
De Noordzeenatuur herstellen en beschermen
Het Nederlandse deel van de Noordzee is ongeveer anderhalf keer zo groot als Nederland. Het is daarmee ons grootste natuurgebied en biedt een thuis aan 220 verschillende soorten vissen. Dat lijkt misschien veel, maar uit historische bronnen blijkt dat de Noordzee vroeger veel voller zat met oesterriffen, grote vissen, haaien, roggen en zeezoogdieren dan nu het geval is. In de loop van de eeuwen is de Noordzee veranderd door verschillende oorzaken, maar vooral door de mens; mechanische visserij heeft het bodemleven kapot gemaakt, veranderd en verarmd en er is veel zeeleven weggevist. Menselijke activiteiten hebben geleid tot vervuiling, verzuring en andere bedreigingen. De Noordzee is één van de drukste zeeën ter wereld en de natuur lijdt daar flink onder. Het mooie van zeenatuur is dat het veerkrachtig is en dat het weer kan opbloeien als je het de kans, tijd en mogelijkheden geeft. Bovendien biedt een gezonde zee ook de mens meer ruimte voor medegebruik.
Toekomst voor visserij
Er is veel weerstand tegen het beschermen van stukken zee. Met name de vissers vrezen op korte termijn inkomstenverlies als ze niet meer in bepaalde natuurgebieden mogen vissen en er ook minder gebieden beschikbaar zijn door de komst van windparken op zee. In het Akkoord is 120 miljoen euro gereserveerd voor sanering en hulp voor de visserijsector, zodat ze zich aan kunnen passen aan de nieuwe situatie in de Noordzee. Hoewel een deel van de visserij ook de voordelen van het Akkoord ziet, hebben de vertegenwoordigers van de sector zich uiteindelijk teruggetrokken.
Concrete gebiedsbescherming bereikt
Dat neemt niet weg dat het noodzakelijk is dat de ecologisch waardevolle gebieden in de Noordzee nu eindelijk echt beschermd moeten worden in een netwerk van beschermde gebieden. Dat is nodig om de natuur sterk en gezond te maken, voor toekomstige generaties, en weerbaar tegen de gevolgen van klimaatverandering. Internationaal bestaat er overeenstemming onder wetenschappers dat minstens 30% van alle zeeën en oceanen beschermd moet worden tegen schadelijke activiteiten. Dat is ook het einddoel voor de Noordzee die we niet uit het oog verliezen. Dat gebeurt niet van de één op de andere dag. In het Akkoord is na intensieve onderhandeling afgesproken om in ieder geval tot de helft van die 30% te komen in de komende 9 jaar. Dat gebeurt in twee fasen: 13,7% van de Nederlandse Noordzee wordt in 2023 beschermd tegen alle vormen van bodemberoerende visserij. Deze bescherming wordt gerealiseerd in de meest waardevolle ecologische zeegebieden. In de tweede fase loopt dat op naar 15% voor 2030.
Het Rijk had vóór het Akkoord al plannen voor gebiedsbescherming, maar niet alle vormen van visserij werden uitgesloten in de natuurgebieden, waardoor de bescherming in de ogen van de natuurorganisaties te weinig natuurherstel zou opleveren. Met dit Akkoord zullen beschermde gebieden op gaan tellen tot 15% van de Nederlandse Noordzee. Zonder Akkoord zou maar 5% beschermd worden tegen alle vormen van bodemsleepnetten.
Mijlpaal in het Friese Front
In het natuurgebied Friese Front komt een zone die helemaal ‘no fisheries’ is verklaard, een gebied zo groot als 2,5 keer Texel. (1645km2.) No fisheries betekent in dit geval geen enkele vorm van visserij, ook niet hobbymatig. Dat is bijzonder, er zijn maar weinig plekken in de hele Noordzee waar helemaal niet wordt gevist, terwijl je daarmee de herstelkansen voor de natuur wel echt groter maakt. Het Friese Front is een unieke plek waar watermassa’s samen komen en er veel voedsel naar de bodem zakt. Je vindt er veel bodemdieren, vissen, bruinvissen (kleine walvisachtigen), dwergvinvissen, grijze zeehonden en zeevogels.
Groene energie opwekken op de Noordzee, maar wel binnen de draagkracht van de natuur
Windparken op zee zijn een belangrijk middel in de strijd tegen klimaatverandering. Het beperken van de uitstoot van broeikasgassen, maar ook het stoppen van biodiversiteitsverlies zijn belangrijke afspraken die Nederland in internationale context heeft gemaakt. Groene energie en natuurbescherming van het leven onder en boven de zeespiegel zijn beiden heel belangrijk, maar soms conflicterend. Denk aan onderwaterlawaai van heien voor vissen en zeezoogdieren, of aan de zwaaiende wieken voor trekkende vogels of vleermuizen. In het Akkoord is afgesproken dat de windparken worden gebouwd binnen de ecologische draagkracht van het ecosysteem. Zonder Akkoord was het uitgangspunt ‘zo goedkoop mogelijk’. Verder is de opzet dat alle parken natuurversterkend bouwen en dat schade aan de natuur wordt gemitigeerd of gecompenseerd. En de windparken worden bovendien in principe níet in de natuurgebieden op zee gebouwd. Dat helpt om een zo goed mogelijke balans te vinden tussen energie opwekken en natuurherstel.
