Grote kans dat je weleens in het bos wandelt. Misschien woon je er zelfs vlakbij. Het bos is een plek waar we rust vinden. We genieten er van het vogelgezang en zoeken paddenstoelen tussen de herfstbladeren. Het laat ons de schoonheid van de natuur herkennen en waarderen.

Toch waarderen we deze bijzondere leefomgeving niet genoeg. Bossen wereldwijd worden massaal gekapt en moeten plaatsmaken voor plantages, veeteelt, mijnbouw en het aanleggen van wegen. Elke minuut verdwijnt er wereldwijd een gebied ter grootte van 30 voetbalvelden door menselijk toedoen. Dat is een groot probleem. Bossen voeden onze bodem, zuiveren de lucht die we ademen en zijn een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering. 

Het is dus van groot belang dat we bossen en alle soorten die er leven beschermen. WWF zet zich in voor het behoud en herstel van deze onmisbare natuur. Daar hebben we jouw hulp bij nodig. Kom in actie en ontdek wat jij kan doen voor meer groen!

Van vossen tot tijgers en van vinken tot papegaaien: elk bos is uniek. Talloze soorten dieren en planten houden samen het ecosysteem in evenwicht. In de Afrikaanse bush banen olifanten zich een weg door het dikke struikgewas, waardoor gorilla’s zich makkelijker door het gebied kunnen verplaatsen. In de dichte jungles van Sumatra jagen tijgers op herten, wat overbegrazing voorkomt. En in Nederland maken spechten holtes in oude bomen, waarin uilen en vleermuizen een schuilplek vinden. Ook voor mensen vormt het bos een thuis. Maar we dreigen ons thuis te verliezen. 

Bedreigingen voor bossen

De grootste bedreiging voor bossen is ontbossing door mensen. Bijna de helft van de oorspronkelijke bossen is al verdwenen, vooral door vee houden en veevoerproductie, waarbij stukken bos plaatsmaken voor bijvoorbeeld sojaplantages. Meer dan de helft van de soja wordt gebruikt voor veevoer, de rest voor producten als pindakaas, tandpasta en wasmiddel. Andere oorzaken zijn illegale houtkap en infrastructuur zoals wegen en mijnbouw. 

Bossen helpen klimaatverandering te bestrijden door broeikasgassen op te nemen. Bij houtkap komen grote hoeveelheden vrij, terwijl minder CO₂ wordt opgenomen, wat de opwarming versnelt. Dit leidt tot droogte, hogere temperaturen en snellere bosuitdroging, waardoor bosbranden toenemen en moeilijk te beheersen worden. Bossen zijn essentieel als groen schild tegen klimaatverandering. Toch verliezen we jaarlijks ruim twee keer de oppervlakte van Nederland aan bos. Dit brengt grote risico's, waaronder de onomkeerbare beschadiging van grote ecosystemen zoals de Amazone. Als dat gebeurt, kunnen hele ecosystemen instorten, met wereldwijde gevolgen voor klimaat, biodiversiteit en leefbaarheid. WWF komt daarom in actie om bossen te beschermen. 

Lees hieronder meer over de bedreigingen voor bossen.

Impact op dieren

Ontbossing leidt tot vermindering en versnippering van leefgebied. Voor dieren die in het bos leven wordt het daardoor steeds lastiger om water, voedsel en soortgenoten te vinden. Bovendien zorgt het ervoor dat dieren steeds vaker in contact komen met mensen, wat tot gevaarlijke situaties kan leiden voor zowel dieren als mensen. Zo zoeken Afrikaanse olifanten noodgedwongen steeds vaker hun voedsel in plantages. Ze vernielen daarbij de gewassen van boeren, waardoor de situatie regelmatig escaleert tot gevaarlijke situaties voor de olifanten en de boeren.

Ook bosbranden hebben een grote impact op dieren. Ze raken gewond of komen om. Tijdens de bosbranden in Australië in 2019 en 2020, de grootste bosbranden ooit in het land, ging een gebied ter grootte van drie keer Nederland in vlammen op. Naar schatting werden drie miljard dieren getroffen. De bosbranden in Zuid-Amerika en Indonesië van de afgelopen jaren waren zelfs nog veel groter.  

Dieren zijn nodig voor gezonde bossen. Minder dieren betekent minder bos, en minder bos betekent meer klimaatverandering. Dat moet - en kán - anders! 

Impact op mensen

Niet alleen dieren ervaren de gevolgen, maar ook wij mensen. We zijn afhankelijk van bossen voor onze zuurstof en de opslag van CO2, wat klimaatverandering tegengaat. Lokale gemeenschappen die in bossen leven zijn extra afhankelijk van bossen. Zij merken de impact van het verdwijnen van bossen nu al. Ze kunnen moeilijker schoon drinkwater vinden en natuurlijke bronnen die hen voedsel en medicijnen geven verdwijnen. Bossen zijn niet alleen hun leefomgeving, maar vormen ook een belangrijk onderdeel van hun cultuur en identiteit. Door ontbossing moeten lokale gemeenschappen noodgedwongen hun levensstijl aanpassen en worden ze verdreven van hun land. Dat kan leiden tot conflicten en geweld.  

De gevolgen van het kappen van bossen in verre landen rond de evenaar reiken ver. Zelfs hier zijn ze merkbaar: door het verdwijnen van tropische bossen is er minder regenwater en hebben we dus meer droogte. Gelukkig kunnen we hier iets tegen doen. 

Om de natuur weer een kans te geven, zetten wij ons in om bossen wereldwijd te beschermen. Dat doen we op verschillende manieren. 

Bosherstel en -bescherming

WWF heeft in 2011 een ambitieus doel gesteld: tegen 2030 willen we 350 miljoen hectare bos herstellen, een gebied ter grootte van India. Dit doen we door inheemse bomen aan te planten, de bodem te herstellen en corridors te creëren: beschermde paden die losse bosgebieden met elkaar verbinden. Het resultaat? Dieren zoals de orang-oetan in Borneo en de bosolifant in het Congobekken krijgen meer leefruimte. 

Herstel van bos is niet alleen goed voor dieren, maar ook voor lokale gemeenschappen. Het brengt meer natuur, werkgelegenheid, inkomsten en betrokkenheid. In het Atlantisch regenwoud, thuis van de imposante jaguar, hebben bosherstelprojecten in de periode 2023-2024 meer dan 35.000 hectare bos hersteld. En in de Karpaten dragen we bij aan het vergroten van de populatie Europese bisons, die een sleutelrol spelen in het weerbaar maken van bossen tegen bosbranden.

En dat is nog niet alles! Als kers op de taart zorgt bosherstel ook nog voor betere bodemkwaliteit. Het helpt bij het vasthouden van water, voorkomen van erosie en zorgen voor een koelere omgeving. Goed dus voor mens, dier én planeet!  

Naast herstel focussen we ook op bescherming van bossen. Dit doen we op verschillende niveaus, zoals in het veld en in de politiek. Ons doel is dat in 2030 de helft van alle bossen wereldwijd beschermd of goed beheerd is. Zo hebben we samen met lokale gemeenschappen bijgedragen aan het effectief beheren van meer dan 60 miljoen hectare in de Braziliaanse Amazone, en zorgden we in 2025 voor wettelijke bescherming van een stuk regenwoud in Papoea ter grootte van de provincie Limburg. Ook leiden we parkwachters op en ondersteunen hen met materialen die ze nodig hebben – bijvoorbeeld radioapparatuur en portofoons. In het Congobekken in Centraal Afrika financieren we zogenoemde ecoguards. Zij controleren het bos op de aanwezigheid van stropers en illegale houtkap.

We beschermen ook bossen dichter bij huis. Samen met overheden, bedrijven en andere organisaties werken we aan de uitvoering van de Europese Bossenwet. Deze wet, voorgedragen door de Europese Unie, verplicht bedrijven die producten in Europa importeren aan te tonen dat hun producten vrij zijn van ontbossing. Daarnaast stimuleren we het gebruik van FSC-hout, wat op een duurzame en sociaal verantwoorde manier wordt geproduceerd. Het gebruik van FSC-hout en -papier helpt bossen te beschermen.

Natuurpositieve landbouw

Om verantwoord gebruik van bossen buiten beschermde bosgebieden te stimuleren, ontwikkelen we samen met lokale gemeenschappen duurzame productiemethoden voor bosbouw- en landbouw. Deze natuurpositieve methoden gaan hand in hand met de natuur en hebben een positief effect op biodiversiteit. Denk aan bomen zó kappen dat het bos zich weer kan herstellen, en aan producten zoals koffie, paranoten en rubber verbouwen tussen de bomen in plaats van het bos plat te branden.

Een inspirerend voorbeeld is het voedselbos in Colombia: een vorm van landbouw waarbij cacaobomen samen met andere gewassen in een natuurlijk bos groeien. Dit levert voedsel én inkomen op voor boeren, terwijl tegelijk het bos herstelt en wilde dieren terugkeren.

Door boeren alternatieven te bieden die én inkomen opleveren én het bos sparen, kunnen zij hun families onderhouden zonder bomen te hoeven kappen. Zo draagt natuurpositieve landbouw bij aan het behoud en herstel van bossen. Het tegengaan van ontbossing door duurzame landbouwmethoden te ontwikkelen is van groot belang voor het behoud van biodiversiteit en de bescherming van lokale gemeenschappen. 

Lees meer over de bosgebieden waar we actief zijn en de dieren die er leven. 

Ontbossing voorspellen

Een andere manier waarop we ontbossing tegengaan, is door het te voorspellen. Dat doen we met Forest Foresight, een innovatieve oplossing die gebruikmaakt van kunstmatige intelligentie. Forest Foresight voorspelt waar illegale ontbossing mogelijk zal plaatsvinden tot zes maanden vooruit, met een accuraatheid van 70-80%. Het systeem maakt gedetailleerde kaarten op basis van diverse databronnen, waaronder satellietbeelden. Stakeholders zoals lokale autoriteiten, natuurbeschermingsorganisaties en parkrangers worden voorzien van deze kaarten en kunnen doeltreffende actie ondernemen.

De kaarten worden gemaakt op basis van 30-35 indicatoren die ontbossing voorspellen. Voorbeelden van indicatoren zijn wegennetwerken, hoogteverschillen, vegetatiestructuren en populatiegroottes. De resultaten laten zien dat het systeem effectief is. In Gabon ontdekte Forest Foresight bijvoorbeeld een illegale goudmijn en voorspelde dat een groot stuk bos rondom de mijn ontbost zou worden. Parkrangers bezochten de plek en bevestigden dat de voorspelling klopte, waarna verschillende illegale goudhandelaren werden opgepakt en een bosgebied ter grootte van 30 hectare werd bespaard. 

Forest Foresight heeft als doel om ontbossing tot 30% te verminderen. Momenteel wordt het ingezet in verschillende landen en monitort het miljoenen hectares bosgebied. Het is de bedoeling dat steeds meer landen het systeem zullen adopteren en het uiteindelijk zelfstandig gaan gebruiken.