Door klimaatverandering nemen extreme weersomstandigheden, zoals overstromingen, droogte en hittegolven, toe. We kunnen niet langer vertrouwen op technische oplossingen, we moeten ons aanpassen en samenwerken met de natuur in plaats van ertegen. Een effectieve oplossing is om rivieren te bevrijden van kunstmatige barrières door verouderde en onnodige dammen te verwijderen. Maar er lijkt soms verwarring te bestaan over de voor- en nadelen hiervan. Daarom hebben we een aantal feiten en fabels op een rij gezet, zodat jij ze kunt onderscheiden.
Dit is niet waar. Veel dammen zijn niet meer in gebruik en dienen dus geen enkel doel meer. Deze dammen worden niet meer onderhouden en dit kan leiden tot plotselinge doorbraken en ongecontroleerde overstroming. Om het risico op overstromingen te beperken is het veel effectiever om water op te slaan in de natuur dan om dammen te bouwen. Als alternatief kunnen we beter meer water opslaan in gezonde stroomgebieden, wetlands en uiterwaarden.
Dit is niet waar. Er gaat namelijk veel water verloren door verdamping uit reservoirs. Vooral in gebieden met hoge temperaturen neemt deze verdamping toe. In de afgelopen 30 jaar is de wateropslag van 's werelds grootste natuurlijke meren en kunstmatige reservoirs met ongeveer 53% afgenomen. Dammen kunnen de beschikbaarheid van water dus juist verder onder druk zetten.
Dat is niet waar. Veel dammen zijn jaren geleden gebouwd en worden oud. Dat betekent dat ze moeten worden opgeknapt of verwijderd om instorting te voorkomen. Dammen zijn bovendien niet ontworpen voor de extreme weersomstandigheden die we nu hebben. Daarom is het belangrijk dat dammen goed worden onderhouden. Als ze niet onderhouden worden, is de kans groter dat ze barsten tijdens extreme weersomstandigheden. Het is dus veiliger om dammen zonder functie weg te halen dan om ze te laten zitten.
Dit is niet waar. Om dammen te onderhouden, zijn grote upgrades nodig om te blijven voldoen aan nieuwe technische en milieunormen, maar het onderhoud van dammen heeft vaak een lage prioriteit, als gevolg van kosten, gebrek aan expertise, vooringenomenheid van waterbeheerders of het feit dat de eigenaar van de dam onbekend is. Het verwijderen van niet-onderhouden dammen is vaak economisch haalbaarder dan het upgraden van de dam.
Dat is niet waar. Afhankelijk van de levenscyclus van de dam kunnen alle reservoirs en dammen broeikasgassen produceren, met name methaan, dat een extreem hoog aardopwarmingsvermogen heeft. Wereldwijd dragen reservoirs 5.7% bij aan alle methaanemissies, dus noch reservoirs en dammen kunnen worden beschouwd als klimaatneutrale of ‘groene’ energiebronnen. Integendeel, ze hebben het potentieel om methaanhotspots te zijn. Met de toenemende klimaatverandering moeten alternatieven voor groene energie worden overwogen, zoals zonne- en windenergie.
Dat is waar. Dammen hebben een aanzienlijke impact op het milieu en beïnvloeden alle niveaus van het ecosysteem. De habitats die dammen creëren, resulteren in een lage biodiversiteit van soorten. Soorten die gevoelig zijn voor vrij stromende rivieren (zoals migrerende vissen) hebben moeite om te overleven. Exotische soorten, schadelijke planten en dierziekten (ook gevaarlijk voor de mens) kunnen zich in deze omgevingen juist gemakkelijk vermenigvuldigen. Met stijgende temperaturen en lagere waterstanden in drogere regio's als gevolg van klimaatverandering, worden deze effecten verergerd en vormen ze een bedreiging voor de menselijke gezondheid.