Natuurbeleid kabinet heeft een januskop

Deze week presenteerden wij het tweejaarlijkse Living Planet Report. En de conclusies zijn weer schokkend. Wereldwijd holt de biodiversiteit nog altijd rap achteruit - waarbij het tempo oploopt. De gemiddelde afname van de populatiegrootte van zoogdieren, vogels, vissen reptielen en amfibieën bedraagt 68 procent. In Zuid- en Midden-Amerika is de daling het scherpst. Maar ook in Europa schrijven we nog steeds rode cijfers. Nederland voorop, onder andere vanwege ons enorm intensieve landbouwsysteem. De mens consumeert jaarlijks ruim anderhalf keer meer grondstoffen dan de aarde met haar biocapaciteit jaarlijks kan herstellen. Op termijn staat onze bestaanszekerheid op het spel - economie, veiligheid en welzijn lopen grote risico’s bij verdere aantasting van de natuur. Kortom, een heftige boodschap die WWF ook moest brengen in 2012, 2014, 2016, 2018 en - voorspelling - moet brengen in 2022. Terwijl we de trend moeten keren.

Op wereldschaal samenwerken

Herstel van biodiversiteit is nodig om economie, veiligheid en welzijn voor toekomstige generaties te waarborgen. Nu hoeft de moed ons niet in de schoenen te zakken. Het is mogelijk - zelfs binnen handbereik - om de curve om te buigen, zowel wereldwijd als in Nederland. In het Living Planet Report staan drie scenario’s, die echter wel rigoureus ingrijpen vereisen. Ons voedselsysteem moet op een andere leest geschoeid worden. Anders produceren en consumeren. We moeten de klimaatverandering aanpakken én investeren in natuurbescherming. Dat kunnen we niet alleen vanuit Nederland regelen. Er zal op wereldschaal samengewerkt moeten worden, met duidelijke doelstellingen. Geen sinecure, maar het is eerder vertoond. Met de CO2-uitstoot is de weg naar wereldwijde reductie ingeslagen. Ook de natuur heeft een Verdrag van Parijs nodig.

Ambitieuze woorden

Wat dat betreft mogen we verwachten dat Nederland voorop loopt. Maar ons kabinet heeft twee gezichten. Afgelopen april verscheen de inzet van het kabinet voor de internationale biodiversiteitstop, die volgend jaar in China moet plaatsvinden. De dadendrang spat er vanaf: Nederland wil een ‘ambitieus’ verdrag met ‘bindende doelen’. Wat nu op tafel ligt, ‘schiet tekort’. Zo moeten het ‘verantwoordingsmechanisme’ verbeteren. Het kabinet noemt de afname van biodiversiteit ‘alarmerend’ en zit ‘in versterkte mate’ in op het keren van biodiversiteitsverlies en op biodiversiteitsherstel (‘bending the curve’). Taal waarmee je op het hoofdkwartier van WWF Nederland zeker niet uit de toon zou vallen.

Te vrijblijvend

Maar helaas zit de ambitie bepaald niet in alle vezels van het kabinet. In juli verscheen de inzet van het kabinet voor de Europese biodiversiteitsstrategie. Nu is ineens vrijblijvendheid troef. ‘Nederland zet [..] eerder in op streefdoelen dan op nieuwe afdwingbare doelen’. Van doelen die in China op tafel liggen, zoals 30% van het land- en zeeoppervlak te beschermen waarvan 10% strikt, vindt het kabinet dat die ‘niet automatisch voor elke lidstaat’ moeten gelden. Van het stellen van doelen voor de rode lijst van meest bedreigde diersoorten (zoals de bruinvis, de otter en de steur in ons land) is het kabinet ‘geen voorstander’. Eenheid van kabinetsbeleid is kennelijk niet vereist als het om natuurbeleid gaat.

Het is natuurlijk begrijpelijk dat het kabinet halfslachtig is. De totale chaos rond het stikstof dossier ontneemt politici en beleidsmakers de lust om echt werk te maken van - citaat kabinet - bending the curve. Het binnenlands natuurbeleid is helaas erg sectoraal van aard, waardoor beleidsmakers biodiversiteit als een soort hindermacht van de landbouw beschouwen.

Rekenen op stevige inzet

Echt herstel van de biodiversiteit is een nationale én internationale opgave. Terecht dat Den Haag op een grensoverschrijdende aanpak aandringt. Maar mogen we bij de onderhandelingen daarvoor alsjeblieft rekenen op een stevige inzet van Nederland? Want tot nu toe lijkt het erop dat we het moeten doen met een kabinet dat qua natuurbeleid leeg is en tevreden met zichzelf.