08 juli 2021

Mens-dierconflicten één van de grootste bedreigingen voor wilde diersoorten

Vandaag is het rapport A future for all - the need for human-wildlife coexistence van het Wereld Natuur Fonds (WWF) en het VN-milieuprogramma (UNEP) gepubliceerd. Het rapport concludeert dat toenemende conflicten tussen mensen en wilde dieren een grote bedreiging zijn voor natuurbescherming, voor mensen en hun levensonderhoud, en voor duurzame ontwikkeling. De auteurs van het rapport roepen overheden, bedrijven en de internationale gemeenschap op om het thema de aandacht te geven die het behoeft en dringend actie te ondernemen. Zij pleiten ervoor dat het onderwerp mens-dierconflict expliciet opgenomen wordt in het hernieuwde raamwerk van het Verdrag voor Biodiversiteit (CBD).

Een wereldwijd probleem

Conflicten tussen mensen en wilde dieren zijn overal. Van de beroemde zwervende olifanten in China die boerderijen plunderen voor voedsel en water, tot een krokodil in Burundi die mensen doodt tot een wolf die schapen pakt in Nederland. Dit soort confrontaties tussen mensen en wilde dieren vormt voor een aantal beschermde diersoorten één van de belangrijkste bedreigingen voor hun voortbestaan.

Mens-dierconflict vergroot de kans op uitsterven

Het leefgebied van olifanten, tijgers en andere wilde dieren krimpt. Op zoek naar voedsel en ruimte om te leven gaan de dieren bewoond gebied in. Mens-dierconflict is de situatie waarbij mensen en dieren met elkaar in contact komen en waarbij onenigheid ontstaat. Het leidt er vaak toe dat mensen dieren doden uit zelfverdediging, als vergelding of om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt. Het kan zelfs de kans dat (bedreigde) diersoorten erdoor uitsterven, vergroten. Zo ondervindt 75% van alle wilde katachtigen wereldwijd gevolgen van mens-dierconflicten waarbij ze worden gedood. Maar ook andere roofdieren zoals ijsberen en mediterrane monniksrobben, en grote grazers zoals olifanten lopen de kans te worden gedood als reactie op conflict met mensen.

Femke Hilderink van WWF-NL, een van de auteurs van het rapport: ”Mens-dierconflicten hebben in combinatie met andere bedreigingen tot een aanzienlijke achteruitgang geleid van soorten die ooit in grote aantallen aanwezig waren, en soorten die van nature minder overvloedig zijn op de rand van uitsterven geduwd. Tenzij er dringend actie wordt ondernomen, zal deze verwoestende trend verder worden doorgezet, met schadelijke en in sommige gevallen onomkeerbare gevolgen voor ecosystemen en biodiversiteit, maar ook voor mensen.”

Twee ijsberen bij een dorpje, Ryrkaypiy

Mens-dierconflict ondermijnt duurzame ontwikkeling

Volgens het rapport is conflict tussen mensen en wilde dieren en natuur net zo goed een ontwikkelings- en humanitaire kwestie als een zorg voor natuurbeschermers; er is geen ander thema in natuurbehoud dat zo sterk verbonden is aan de doelen voor duurzame ontwikkeling (SDG’s) van de VN - en toch wordt het nog steeds over het hoofd gezien door beleidsmakers. Terwijl het niet adequaat aanpakken van dit probleem het behalen van de SDG’s kan ondermijnen.

Kosten van leven met wilde dieren ongelijk verdeeld

Iedereen op aarde heeft baat bij het in stand houden van gezonde ecosystemen - die immers cruciaal zijn voor ons voedsel en levensonderhoud en waar wilde dieren onlosmakelijk mee verbonden zijn. Maar de aanzienlijke last die wilde dieren kunnen zijn en de verantwoordelijkheid die de mensheid heeft voor het behoud van bedreigde diersoorten, komt vaak terecht bij gemeenschappen die het toch al moeilijk hebben, met name in ontwikkelingslanden die vaak rijk zijn aan biodiversiteit. Rampzalige gevolgen zoals letsel en overlijden en het verlies van eigendommen en middelen van bestaan, zetten hun vaak toch al broze veerkracht onder druk, wat leidt tot financiële onzekerheid en een slechte lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Geïntegreerde aanpak maakt samenleven mogelijk

Het is onmogelijk om conflicten tussen mensen en wilde dieren volledig uit te bannen. Maar met een goed geplande, geïntegreerde aanpak van conflictbeheersing kunnen ze afnemen en kan een vorm ontstaan waarin mens en dier vreedzaam naast elkaar leven. Om daar te komen is het noodzakelijk om samen met lokale gemeenschappen te werken aan preventie, mitigatie, responsprotocols, onderzoek en monitoring, die allemaal steunen op krachtig beleid vanuit de overheid.

Een voorbeeld hiervan is te zien in KAZA, het Kavango-Zambezi grensoverschrijdend natuurgebied in zuidelijk Afrika. Een geïntegreerde benadering van conflictbeheersing leidde daar tot een vermindering van 95 procent van het aantal stuks vee dat door leeuwen werd gedood. Het gevolg was dat in 2016 geen enkele leeuw meer uit vergelding werd gedood, terwijl dat er in 2012 en 2013 nog minstens 17 waren. Hierdoor konden de voorheen bedreigde leeuwenpopulaties zich herstellen.

Gerelateerde artikelen

Richard Barrett / WWF-UK

Strengere controles in EU op de handel in tijgers

Om ervoor te zorgen dat de EU geen rol speelt in de illegale handel in tijgers heeft de Europese Commissie nieuwe richtlijnen bekendgemaakt. Die richtlijnen leiden tot scherpere controles op de commerciële handel in levende, in gevangenschap gefokte tijgers en hun lichaamsdelen, binnen en buiten de Europese Unie.
Meer info
Shutterstock / Raju Soni / WWF

Aantal wilde tijgers in India blijft groeien

Bij gelegenheid van 50 jaar Project Tiger maakte de Indiase premier Modi bekend dat het aantal tijgers in het land weer is gestegen. De populatie wilde tijgers wordt volgens de resultaten van de All India Tiger Estimation in 2022 geschat op minimaal 3167. Bij de laatste AITE in 2018, bedroeg het aantal 2461.
Meer info
Kyle de Nobrega

Neushoornstroperij Zuid-Afrika licht gedaald

Zuid-Afrika maakte vandaag de jaarlijkse cijfers bekend van het aantal gestroopte neushoorns in het land. Er is sprake van een lichte daling. In 2021 werden 451 neushoorns gedood om hun kostbare hoorn, in 2022 waren het er 448.
Meer info

Blijf op de hoogte

Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar).