National Geographic Stock / Nick Caloyianis / WWF

De grootouder van de Noordpoolhaaien

Een blinde haai in het koudste en diepste deel van de oceaan

  • Status: Bijna bedreigd
  • Dronken van haaienvlees

De Groenlandse haai

Groenlandse haaien zijn mysterieuze dieren. Deze haai leeft in het koudste en diepste deel van de Arctische oceaan en laat zich zelden zien. Het is dus erg moeilijk om onderzoek te doen naar zijn leefwijze. Wat wel bekend is, is dat de Groenlandse haai het oudste gewervelde dier ter wereld is! Schattingen tonen aan dat de haai soms wel 500 jaar oud kan worden.

De leeftijd van de Groenlandse haai wordt bepaald door zijn ogen. Hij heeft een unieke structuur in de lenzen van zijn oog. Hoe ouder het dier wordt, hoe meer laagjes aan de lens worden gevoegd. De haai heeft zelf weinig aan zijn ogen. Door een parasiet in de ogen van de meeste Groenlandse haaien kan hij niet veel zien, hij is bijna blind.

De haai groeit heel langzaam, bijna een centimeter per jaar. Als ze ongeveer vier meter lang zijn kunnen de vrouwtjes zich pas voortplanten. Dit betekent dat dit pas rond het 150e levensjaar gebeurt! Het is nog niet duidelijk hoe het komt dat Groenlandse haaien zo oud kunnen worden. Het kan zijn dat het koude water ervoor zorgt dat ze weinig energie verbruiken door lage lichaamstemperaturen en daardoor minder 'slijten'.

Vroeger werd er gevist op deze haai voor zijn vlees. Het vlees is echter niet geschikt voor menselijke consumptie, en wordt zelfs als giftig bestempeld. Als het vlees niet op een goede manier werd bereid werden mensen ‘haai-dronken’, zoals een oude uitdrukking uit Noorwegen het beschrijft. Mensen raakten bedwelmd door het vlees en hadden dagen nodig om de roes weg te slapen.

Tom Arnbom / WWF

De Groenlandse haai is het oudste gewervelde dier ter wereld.

Wat is er aan de hand?

In de 19e eeuw is er gevist op de Groenlandse haai voor zijn leverolie. Dit heeft ervoor gezorgd dat de aantallen van deze haai omlaag gingen. Omdat de haai zich zo langzaam voortplant, zijn er nog steeds weinig Groenlandse haaien. Sinds het einde van de 20e eeuw wordt er gelukkig niet meer gevist op de haai. Wel komt de haai soms vast te zitten in de netten van vissers, die eigenlijk op zoek zijn naar andere vissen.

Een andere bedreiging voor de Groenlandse haai is klimaatverandering. Door de opwarming van de aarde verandert het leefgebied van het dier. IJs smelt, stromingen veranderen, prooidieren verblijven op andere plekken. Doordat er minder ijs is, komt er ook meer scheepvaart in de Arctische oceaan, wat de dieren kan verstoren en wat vervuiling met zich meebrengt.

Waarom is het belangrijk om de Groenlandse haai te beschermen?

Het oudste gewervelde dier ter wereld is erg bijzonder. Honderden jaren lang heeft dit zeldzame dier het al overleefd in onze oceanen. Als een diersoort voorkomt in zulke kleine getalen en zich zo langzaam voortplant als de Groenlandse haai, kan het verlies van één dier al een grote impact maken op de hele populatie.

James Morgan / WWF-UK

Waardoor wordt de Groenlandse haai bedreigd?

  • 1

    Bijvangst

    De Groenlandse haai is geen doel van de visserij meer, maar zijn prooidieren en andere zeebewoners zijn dat wel. De visserij naar deze dieren kan er voor zorgen dat de Groenlande haai per ongeluk, als bijvangst, wordt gevangen. Als hij vast komt te zitten in netten van vissers, kan hij hier moeilijk uit wegkomen.

  • 2

    Klimaatverandering

    De Arctische oceaan verandert door klimaatverandering. Kleine veranderingen kan dit robuuste dier wel aan, maar drastische veranderingen kunnen grote gevolgen hebben. Als de zee met een paar graden opwarmt, kan de Groenlandse haai al moeilijkheden ondervinden. Zijn prooidieren zwemmen naar andere gebieden, bevroren stukken zee zijn naar andere plekken verplaatst en scheepvaart komt zo dichterbij.

    Lees verder

Wat doet WWF?

Er is weinig onderzoek gedaan naar de Groenlandse haai. Waarschijnlijk komt dit doordat er vroeger niet veel commerciële interesse in het dier is geweest. De laatste jaren is WWF meer bezig met onderzoek naar de Groenlandse haai. Er zijn nog veel dingen die we willen weten over het dier. Wat eet de haai? Hoe kan het dat hij zo langzaam zwemt en toch wat te eten heeft? Als we er achter kunnen komen waar de haai last van heeft of juist niet, is het makkelijker om goede beschermingsmaatregelen voor het dier te nemen.

Meer weten?

Jacob Degee / WWF-Hong Kong
Haaiensoorten
Haaiensoorten
Lees meer over verschillende soorten haaien.
Shutterstock / Rich Carey / WW
Oceanen
Oceanen
Lees meer over deze mooie, maar kwetsbare onderwaterwereld.

Gerelateerde artikelen

Elke Bojanowski / WWF-HK

Haai Five! Het is Shark Awareness Day

Het is internationale Shark Awareness Day, een dag die haaien verdienen vanwege hun belangrijke rol in de natuur. Vandaag zetten we ze dan ook graag in the spotlight. Dat doen we aan de hand van vijf bijzondere manieren waarop haaien (maar ook roggen, die aan haaien verwant zijn), de wereld een handje helpen. Wist je bijvoorbeeld dat haaien helpen bij het tegengaan van klimaatverandering? Of dat ze onze zuurstofbronnen beschermen?
Meer info
VDOS Global / WWF-Canada

Doe mee met Wereld Oceanen Dag

Vandaag is het Wereld Oceanen Dag! En dat moet gevierd worden, want we hebben heel veel te danken aan de oceanen. Ze voorzien ons van de helft van de zuurstof die we ademen, leveren ons voedsel, maar ook ingrediënten voor medicijnen, werkgelegenheid en een prachtige en onmisbare biodiversiteit. Daarnaast absorberen ze broeikasgassen en spelen daarmee in belangrijke rol in de regulering van het klimaat. Last but not least: oceanen zijn prachtig, zowel onder als boven de zeespiegel en bieden ons met hun schoonheid de nodige inspiratie en ontspanning.
Jij kunt op Wereld Oceanen Dag (maar natuurlijk ook daarna) iets terugdoen voor de oceanen. Daarom hierbij onze tips:
Meer info
WJ Strietman

De ‘onbereikbare’ Noordpool

De Noordpool; een ruig maar prachtig wit landschap, met veel sneeuw, ijs en temperaturen ver beneden het vriespunt. Een ongerept gebied waar fascinerende dieren leven, zoals de ijsbeer, de narwal en de walrus. We kennen de beelden, maar slechts enkelen zijn er ooit geweest. De Noordpool is immers ver weg en onbereikbaar, toch?
Meer info
WWF / Wildlife Pictures / Jerome Mallefet

Haai Five 'to-do-lijst' voor de minister

Veel haaien- en roggensoorten wereldwijd worden bedreigd. Een nieuw beleid is dringend nodig en dat is precies waar de minister op aanstuurt. WWF heeft alvast een ‘to do-lijst’ voor de minister om de haaien succesvol te kunnen beschermen.
Meer info
Global Warming Images / WWF

Nieuw winters dieptepunt voor zeeijs op de Noordpool

Het oppervlakte zeeijs op de Noordpool heeft voor de derde achtereenvolgende winter een recordminimum bereikt. Dat heeft het National Snow and Ice Data Centre in de Verenigde Staten vandaag bekend gemaakt.
Meer info
Antonio Busiello / WWF-US

Wat kan ik doen?

De natuur heeft jouw hulp nodig

Word donateur

Help mee door de natuur structureel met ons te beschermen voor een vast bedrag per maand. Je ontvangt hierbij eventueel een leuk welkomstcadeau. Samen kunnen we werken aan een prachtige wereld vól natuur!