De productie van soja mag niet ten koste gaan van natuur
Door de grote vraag naar soja worden jaarlijks miljoenen hectare aan bos en andere natuurgebieden vernietigd om plaats te maken voor nieuwe plantages. Dit gaat ten koste van kwetsbare natuur en biodiversiteit, met name in Zuid-Amerika. Nederland is een van de grootste importeurs van soja ter wereld, en heeft daarmee een belangrijke verantwoordelijkheid om de ontbossing voor soja tegen te gaan. Het vernietigen van natuur voor sojaplantages kan worden voorkomen door duurzaam gebruik van bestaande landbouwgronden en herstel van gedegradeerde landbouwgronden. Daarop kan voldoende soja worden geteeld om aan de huidige vraag naar soja te voldoen. Ontbossing en vernietiging van natuur door sojateelt moet dus zo snel mogelijk stoppen.
Volg de reis van soja naar jouw bord
Wat is er aan de hand?
Soja als veevoer component
Sojabonen zijn rijk aan eiwitten en daardoor een gunstige voedingsbron voor zowel mensen als dieren. Sojabonen kunnen direct worden geconsumeerd, of verwerkt tot sojameel (ook wel sojaschroot genoemd) en sojaolie. Sojameel wordt met name gebruikt als veevoer-component voor kippen, varkens, kalveren en melkvee. Sojaolie wordt in Europa vooral gebruikt voor menselijke consumptie als grondstof voor voedingsmiddelen en cosmetica. Ongeveer 75 procent van de wereldwijde sojaproductie wordt gebruikt als veevoer.
Landbouwgrond ten koste van natuurgebieden
Sinds de Tweede Wereldoorlog hebben de Verenigde Staten en Zuid-Amerika zich ontwikkeld tot grote sojaproducenten, met name om aan de groeiende vraag naar veevoer voor de productie van vlees, zuivel en eieren te voldoen. Door de groeiende wereldbevolking en toenemende welvaart is de productie van soja sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw met 1500 procent toegenomen. Hiervoor wordt steeds meer landbouwgrond in gebruik genomen, ten koste van natuurgebieden. Tegenwoordig neemt sojateelt wereldwijd meer dan 100 miljoen hectare land in beslag, een gebied zo groot als Frankrijk, Duitsland, België en Nederland bij elkaar.
Weinig consumptie, veel productie
Veruit het grootste deel van de wereldproductie van soja komt uit Brazilië, de Verenigde Staten en Argentinië, waarbij Brazilië de grootste producent is. China is de grootste importeur van soja in de wereld, gevolgd door de Europese Unie (EU). Binnen de EU is Nederland de grootste importeur van soja: in 2018 werd er bijna 7 miljoen ton soja geïmporteerd. Ongeveer een derde van de soja die Nederland importeert wordt gebruikt door de veevoerindustrie, het overige deel wordt doorgevoerd (verwerkt en onverwerkt), voornamelijk binnen de EU. Slechts 13 procent van de geïmporteerde soja wordt uiteindelijk in Nederland geconsumeerd, voornamelijk verborgen als veevoer voor de productie van eieren, zuivel en vlees.
Ontbossing
De sterk toenemende vraag naar soja heeft de afgelopen decennia geleid tot grootschalige ontbossing om nieuwe landbouwgrond te creëren. Oerbossen zoals de Amazone in Zuid-Amerika worden vernietigd om land vrij te maken voor sojaplantages. In Brazilië vindt het grootste deel van de sojateelt plaats in de Cerrado, een gebied met waardevolle bossen en savannes. Meer dan de helft van de natuur in de Cerrado is al verloren gegaan door de aanleg van nieuwe landbouwgrond. De grootschalige vernietiging van natuur voor de productie van soja draagt ook nog eens bij aan klimaatverandering en het verdwijnen van (bedreigde) plant- en diersoorten. Bovendien worden de rechten van de inheemse en lokale bevolking in de honger naar land op grote schaal geschonden.
Weet jij hoeveel soja je eet?
Stiekem zit er in je dagelijks eten veel meer soja dan je denkt. Het staat niet op de ingrediëntenlijst maar is wel gebruikt voor het maken van het eten. Een Europeaan eet per jaar ruim 60 kilo soja! Om soja te maken wordt bos, savanne en grasland vernietigd. Wat zit er in jouw eten? Open de koelkast en ontdek het zelf.
Wat moet er gebeuren?
Wetgeving
Sterke wetgeving is cruciaal: wij strijden voor een Europese wet die ervoor zorgt dat er uitsluitend producten die vrij zijn van ontbossing, natuurvernietiging en mensenrechtenschending op de Europese markt komen. Het is belangrijk dat naast bossen ook andere waardevolle natuur, waaronder wetlands en savannes, in deze wet worden opgenomen, aangezien er voor sojaproductie vaak natuur wordt vernietigd zoals de savannes van de Cerrado.
Bedrijven
Bedrijven moeten verantwoordelijkheid nemen om ervoor te zorgen dat de producten die zij verhandelen niet zijn geproduceerd in recent ontboste gebieden. WWF roept bedrijven op voor hun eigen productieketen (van teelt tot transport en verwerking tot eindproduct in de supermarkt) 100 procent ontbossingsvrije soja te gebruiken. Daarnaast vinden we het van belang dat deze bedrijven van hun toeleveranciers vragen dat zij óók alleen nog 100 procent ontbossingsvrije soja verhandelen. Nederlandse bedrijven kunnen er zo voor zorgen dat ze geen zaken meer doen met handelaren die nog wel soja uit ontboste gebieden verkopen aan andere inkopers. Ook vragen we financiële instellingen niet langer te investeren in producenten, handelaren en bedrijven die niet-duurzame soja produceren, verhandelen of gebruiken.
Consumenten
Op dit moment is het voor consumenten onmogelijk zeker te weten dat het vlees en de zuivel in de winkel en supermarkt vrij zijn van ontbossing. We vinden het van belang dat supermarkten zo snel mogelijk ontbossing uit hun schappen weren door in te zetten op producten die alleen met 100 procent ontbossingsvrije soja zijn geproduceerd. Maar als consument kun je nu al een bijdrage leveren door minder dierlijke producten te kopen zoals vlees, zuivel en eieren en deze te vervangen door plantaardige producten.
Bekijk hoeveel soja nodig is voor jouw eten.
Transitie voedselsysteem
Op de lange termijn moeten we een omslag maken naar een ander voedselsysteem waarbij vee in Nederland niet langer wordt gevoerd met geïmporteerde soja uit het buitenland. In een meer duurzaam voedselsysteem eten koeien gras en worden varkens en kippen gevoerd met restproducten uit de voedselindustrie.
Wat doet WWF?
-
1
Beschermen van natuurgebieden
We werken met partners aan projecten in Brazilië en Paraguay aan betere bescherming van natuurgebieden zoals de Cerrado en de Amazone. Naast betere bescherming van bestaande natuurgebieden, zetten we ons ook in voor het herstellen van natuurlijke begroeiing in ontboste gebieden, en het herstellen van uitgeputte landbouwgronden zodat de productie van soja kan worden verhoogd zonder dat er nog meer natuur hoeft te wijken.
-
2
Ontbossingsvrije handelsketens
We roepen overheden en bedrijven op om geen producten meer te importeren, waar ontbossing aan ten grondslag ligt. Dit doen we door petities, beïnvloeden van handelsafspraken en het positief motiveren van bedrijven voor het maken van natuurvriendelijke keuzes. Ook pleiten we bij de EU en in Den Haag voor Europese wetgeving die ervoor zorgt dat producten gelinkt aan ontbossing niet meer verhandeld mogen worden op de Europese markt.
Meer lezen?
Wil je meer weten over ontbossing of over onze visie op voedsel? Lees dan hier verder.