Feiten en fabels over diepzeemijnbouw

We horen steeds vaker over mijnbouw in de diepzee. Maar wat is dat nu precies en wat klopt er wel en niet aan de berichten die je er soms over leest of hoort? We hebben een aantal feiten en fabels voor je op een rij gezet, zodat jij ze kunt onderscheiden.

Hoe gaat diepzeemijnbouw in zijn werk?

1. "Diepzeemijnbouw is noodzakelijk."

Nee, dat is niet waar. Diepzeemijnbouw is niet noodzakelijk voor voldoende metalen voor onze energietransitie. Als we grondstoffen recyclen én slimme keuzes maken voor innovatieve accutechnologie (waar minder metalen nodig zijn) kan de toekomstige vraag naar metalen met meer dan de helft worden teruggebracht. Dit blijkt uit een onderzoek in opdracht van WWF. De scenario's houden rekening met een wereldwijde groei van de electriciteitsvraag van 250%. En ook dan kunnen - door in te zetten op circulariteit - nog steeds voldoende metalen uit mijnbouw op land worden geproduceerd. Ook kunnen nog waardevolle mineralen worden gewonnen met moderne technologie op oude mijnbouwlocaties. Daarentegen schatten experts in dat diepzeemijnbouw slechts voor zeer klein deel kan bijdragen aan de vraag naar metalen. Bovendien duurt het waarschijnlijk nog minstens tien jaar voordat de diepzeemetalen op de markt zouden kunnen komen, en dat is te laat voor de energietransitie.

2. "Diepzeemijnbouw is eigenlijk heel groen."

Nee, dat is niet waar. Diepzeemijnbouw zit in een testfase en wordt nog niet op commerciële schaal ingezet. De omstandigheden in de diepzee: zeer hoge waterdruk, lage temperaturen en totale duisternis maken het een enorme technologische uitdaging om daar aan mijnbouw te doen, laat staan om dit op een zorgvuldige manier te kunnen doen. De ecologische, chemische en fysische processen in de diepzee gaan heel traag, dat betekent dat herstel van schade ook heel veel tijd vergt. In 1989 werd bij wijze van proef door wetenschappers een stuk diepzeebodem omgeploegd 26 jaar later in 2015 constateerden wetenschappers dat de ploegsporen praktisch onveranderd waren. De levensvormen die waren vernietigd waren niet teruggekeerd. Een vorm van diepzeemijnbouw is het opzuigen van mangaanknollen van de zeebodem. Deze vorm wordt door de industrie steevast als het ‘niet schadelijk’ aangeprezen. Echter, proeven lieten zien dat er met deze zogenaamde (4 km lange) stofzuiger ook veel slib mee naar boven wordt gezogen. Dit slib wordt vervolgens weer gedumpt in de oceaan waar het grote ‘onderwaterstofwolken’ veroorzaakt. Deze stofwolken kunnen over honderden kilometers worden verplaatst door zeestromen en hebben schadelijke effecten op scholen vis en op zeezoogdieren zoals walvissen en dolfijnen.

3. "In de diepzee leeft bijna niets, dus mijnbouw daar is niet heel schadelijk."

Nee, dat is niet waar. De verscheidenheid aan soorten is in de diepzee juist enorm en het grootste deel van deze biodiversiteit is nog niet onderzocht. Er valt nog veel te ontdekken. Door de extreme omstandigheden: hoge waterdruk, weinig zuurstof en totale duisternis hebben zich in de diepzee soorten met unieke eigenschappen ontwikkeld. Hier in de intense duisternis komt het enige licht van de bioluminescentie, een gloed van vreemde en wonderbaarlijke diepzeewezens. De uitgestrekte, koude diepten zijn verre van leeg; wetenschappers geloven dat er maar liefst 10 miljoen verschillende soorten in de diepzee leven – een biodiversiteit die zo rijk is als die in tropische regenwouden.

Lichtgevende kwallen, koudwaterkoralen, vampierinktvissen en vuurwormen. Deze soorten beschikken over unieke eigenschappen waardoor ze zijn aangepast aan hun extreme leefomgeving. Zo werd de testvloeistof voor COVID-19 ontwikkeld uit een enzym uit de diepzee (bron).

Zwart koraal, Papoea Nieuw Guinea WW182864 bijgesneden

4. “Mijnbouw in de diepzee is beter dan mijnbouw in het regenwoud."

Nee, dit is niet waar. Mijnbouw veroorzaakt altijd schade aan de omgeving. Het is daarom noodzakelijk dat bedrijven zich inspannen om mijnbouw op een zo verantwoord mogelijke manier uit te voeren en dat hier nauwlettend op gecontroleerd wordt. Gebieden die zo bijzonder zijn om hun ecologische of culturele waarde of die belangrijk zijn voor de drinkwatervoorziening moeten altijd worden uitgesloten van mijnbouw. Dit geldt voor de diepzee alsmede delen van het regenwoud.

Bij mijnbouw op land kan de impact gevolgd worden als controleurs toegang krijgen tot de mijnbouwlocatie. Maar bij diepzeemijnbouw, dat vaak op meer dan drie kilometer diep en duizenden kilometers van de bewoonde wereld midden op zee plaatst vindt, is adequate controle onmogelijk. Schade die aan de mariene ecosystemen ontstaat, maar ook onvoorziene impact op het klimaat, zal pas ontdekt worden als het te laat is. Het Wereld Natuur Fonds pleit daarom voor een moratorium op diepzeemijnbouw zolang niet wetenschappelijk kan worden vastgesteld dat diepzeemijnbouw geen onherstelbare schade aan onderwaterwereld toebrengt. Voor mijnbouw op land dringt WWF erop aan dat de IRMA standaard voor verantwoorde mijnbouw wordt gevolgd.

5. “Er zijn al zoveel onderzoeken en investeringen gedaan, dat je het niet meer kunt tegenhouden."

Nee, dat is niet waar. Uiteindelijk beslissen landen zelf over hun nationale wateren en besluiten de Verenigde Naties over de internationale wateren ook wel de volle of hoge zeeën genoemd. Meerdere landen hebben zich al uitgesproken tegen diepzeemijnbouw, zo is diepzeemijnbouw rond de Canarische Eilanden en de Azoren verboden, zijn Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk voor een moratorium en wil Frankrijk zelfs een verbod op diepzeemijnbouw (bron).

Bij de VN-onderhandelingen hebben landen gezamenlijk geconstateerd dat de regelgeving en garanties voor diepzeemijnbouw nog onvoldoende zijn, zodat het nog niet kan worden toegestaan op volle zee. Ook is er een groeiend aantal bedrijven en financiële instellingen dat zegt dat ze niets te maken willen hebben metalen uit de diepzeemijnbouw (bron). Zo hebben BMW, Volvo, Philips, Google, Samsung, Triodos en ASN Bank zich uitgesproken voor een moratorium. Dat de opbrengsten van diepzeemijnbouw hoogst onzeker zijn begint inmiddels ook door te dringen tot investeerders. De beursnotering van diepzeemijnbouwbedrijf The Metals Company daalde fors toen in de zomer van 2023 op een VN-bijeenkomst duidelijk werd dat overheden en bedrijven steeds minder enthousiast zijn over diepzeemijnbouw (bron).

© Erling Svensen / WWF

De ontginning van grondstoffen verstoort de zeebodem en vernietigt soorten die we nergens anders vinden. De sedimentstofwolken die daarbij ontstaan, kunnen gevolgen hebben op lange termijn en over gigantische afstanden. Omdat mariene ecosystemen geen duidelijke fysieke grenzen hebben, kan diepzeemijnbouw niet geïsoleerd gebeuren. Het resultaat? Onvoorspelbare gevolgen, zelfs tot op het vasteland. Vispopulaties kunnen wereldwijd getroffen worden met mogelijk desastreuze gevolgen voor het leven in zee, en ook voor mensen, want vis de belangrijkste bron van eiwitten voor drie miljard mensen en biedt bestaansmiddelen voor ongeveer 200 miljoen mensen.

Resultaten en Updates

naturepl.com / Luis Quinta / WWF

Walvisjacht IJsland is enorme stap terug

IJsland gaf op 5 december toestemming aan twee walvisvaartbedrijven om tot 2029 elk jaar meer dan 400 vinvissen te doden.
Meer info
Jürgen Freund / WWF

Geen groen licht voor diepzeemijnbouw

Natuurbeschermers, bedrijven en landenvertegenwoordigers die zich inzetten voor de oceanen of die zich zorgen maken over mijnbouw in de diepzee, zijn hoopvol na de wereldwijde bijeenkomst over diepzeemijnbouw. Er kwam geen groen licht voor diepzeemijnbouw. Nu is het hopen dat van uitstel ook daadwerkelijk afstel komt.
Meer info
Jürgen Freund / WWF

WWF en Greenpeace bezorgd over halfslachtige houding kabinet over diepzeemijnbouw

Het kabinet heeft het standpunt van Nederland op diepzeemijnbouw gepubliceerd in een brief aan de Tweede Kamer. WWF en Greenpeace hebben grote zorgen omdat Nederland zich nog steeds niet onomwonden uitspreekt tegen diepzeemijnbouw. Dit standpunt is van belang bij een beslissende bijeenkomst van de Internationale Zeebodemautoriteit op Jamaica (10 juli a.s.).
Meer info
Quentin Bates / WWF

Nederlandse cateraars serveren geen RODE vis in meer dan 1500 restaurants

Drie van de grootste Nederlandse cateraars Albron, Vermaat en Sodexo hebben vandaag een World Oceans Deal met Wereld Natuur Fonds Nederland en Good Fish gesloten, dat betekent dat meer dan 50% van de Nederlandse cateraars in 2023 een volledig 'roodvrij' assortiment aanbieden in hun restaurants. Daarmee serveren zij in meer dan 1500 restaurant géén vis meer die op rood staat op de VISwijzer.
Meer info
Jeff Duerr

Een historisch verdrag voor de bescherming van de oceanen!

Geweldig nieuws voor de natuur, voor het klimaat en voor ons mensen. Met het oceanenverdrag moet in 2030 minstens 30% van de zee in 2030 beschermd gebied zijn. ‘The High Seas Treaty’ zoals het verdrag officieel heet, was hard nodig, want op dit moment is slechts 1% van de internationale wateren beschermd.
Meer info
Richard Barrett

Migratieroutes voor walvissen in de Grote Oceaan moeten snel beschermd worden

Er is spoedige samenwerking nodig om migrerende walvissen in de oostelijke Stille Oceaan te beschermen. We moeten de bedreigingen voor deze dieren beperken en snel actie ondernemen in deze hele regio. Dit roept een nieuw rapport van WWF en partners op.
Meer info