Zeeslakken die het rif begrazen als een koe op het land
Door Luc Roozendaal en Alwin Hylkema, Reef Grazer Research group, Van Hall Larenstein, University of Applied Sciences & Wageningen University & Research
Jazeker, er leven grazers op en rond de koraalriffen en dat is hard nodig ook! Dit zijn natuurlijk oceaangrazers, denk aan slak-achtigen die algen eten, zoals de whelk, een klein diertje met een grote impact.
Langs de Caribische eilanden liggen prachtige koraalriffen die ooit vol leven waren – maar tegenwoordig steeds vaker overgroeid zijn met algen. Door de afname van natuurlijke grazers, zoals zee-egels, zeeslakken en herbivore vissen, krijgen deze algen vrij spel en raken koralen overgroeid. Bij de Reef Grazer Research Group van Hogeschool Van Hall Larenstein onderzoeken we manieren om deze natuurlijke balans te herstellen. Eén van onze nieuwste en meest veelbelovende kandidaten voor rifherstel is de whelk (Cittarium pica).
Grazers als sleutel tot herstel
De gezondheid van een koraalrif hangt sterk af van de hoeveelheid grazers die er leven. Deze dieren – zoals papegaaivissen, zeeslakken en zee-egels – eten algen van het rif en zorgen er zo voor dat koralen zich weer kunnen vestigen en kunnen groeien. Helaas zijn veel van deze soorten in de afgelopen decennia sterk achteruitgegaan door overbevissing en ziektes. Daarom proberen wij hun rol actief te herstellen door deze grazers te kweken en terug te plaatsen op de riffen.
De afgelopen zes jaar zijn we druk bezig geweest met het kweken van de langstekelige zee-egel, Diadema antillarum. Deze soort is een belangrijke algeneter op Caribische riffen. In het Saba Research Center kunnen we de larven van deze dieren opkweken tot jonge zee-egels die geschikt zijn voor uitzetting in zee.
Een onverwachte ontdekking
Hoewel de Diadema zee-egels veel algen eten en dus succesvol zijn, merkten we dat de tanks waarin we ze houden nooit helemaal schoon werden. Er bleef altijd een dunne, slijmerige laag cyanobacteriën achter – een bacterie die bijna geen enkel dier wil eten. Dit leek een klein detail, maar in de natuur kunnen zulke cyanomatten de groei van koralen ernstig belemmeren.
Op een dag ontdekten we iets onverwachts. Voor het Reefgrazers-project, waarin we onderzoeken of de Whelk kan bijdragen aan rifherstel, hielden we enkele van deze Caribische zeeslakken in het lab. We plaatsten ze in een tank waar eerder Diadema zee-egels in hadden gezeten. Een week later leek het alsof de tank net schoongemaakt was – de wanden waren volledig schoon, zonder een spoor van algen of cyanobacteriën. Al snel beseften we dat dit niet het werk van een schoonmaakbeurt was, maar van de whelks zelf. Zo ontdekten we toevallig dat deze slakken ook cyanobacteriën eten.
De whelks hadden het hele oppervlak glad geschraapt, tot het glom alsof de tank net nieuw was. Zelfs de tanks die vers uit de winkel kwamen, zagen er niet zo schoon uit. Sindsdien zetten we in het lab standaard een paar whelks in bij onze Diadema-tanks – een klein, maar effectief partnerschap tussen twee soorten grazers.
Foto 1: Bak met Diadema en de laag cyanobacterien die ze achterlaten. Credits: Reef Grazer Research Group.
Foto 2: Dezelfde Diadema-bak als op foto 1, nadat er whelks in hebben gezeten. Credits: Reef Grazer Research Group.
Meer dan een schoonmaaktalent
Wat deze ontdekking echt spannend maakt, is de mogelijke toepassing op de riffen zelf. Whelks komen voornamelijk voor in de getijdenzone, hoewel ze gevonden worden tot 7 meter diep. Wij onderzoeken nu of deze soort ook geschikt is voor rifherstel door ze dieper te plaatsen, op plekken waar ze normaal niet voorkomen. We kijken of ze daar blijven, hoe ze zich gedragen en wat hun invloed is op de algengroei.
De eerste observaties zijn veelbelovend. De whelks lijken zich goed aan te passen en blijven actief grazen, zelfs op grotere dieptes. Als deze trend zich voortzet, zouden de whelks een waardevolle aanvulling kunnen worden in het herstel van overgroeide riffen in het Caribisch gebied.
Hoop voor de Caribische riffen
De combinatie van verschillende grazers – zee-egels, vissen en whelks – kan helpen om de natuurlijke balans op Caribische riffen te herstellen. Waar de koralen nu vaak bedekt zijn met dikke lagen algen, kan een gezonde populatie grazers het rif weer open en leefbaar maken voor jonge koralen en rifbewoners. Ook hier geldt: de diversiteit aan soorten is belangrijk, ze vullen elkaar aan. Natuurherstel is teamwork
Voor meer informatie over onderzoek naar het gebruik van reefgrazers voor rifherstel, bezoek het YouTube-kanaal van de Reef Grazer Research Group of onze LinkedIn-pagina.