Dag 3: Bereg overstromingsreservoir
Na een goede nachtrust in het schone en fijne verblijf beginnen we de ochtend met een ontbijt in de buitenkeuken. Dit is zo’n plek waar je privé nooit zou komen – een uithoek van Hongarije op de grens met Oekraïne – maar wat wel echt de moeite waard is. Stilte, schone lucht, kippen scharrelen in de tuin, de eigenaar maakt een praatje met een puppy op zijn arm, pruimen uit de tuin voor bij het ontbijt. Eén en al rust. Na het ontbijt besluiten we eerst een duik te nemen in de Tisza, dat is vlakbij en ligt op de route. Even kopje onder in helder stromend water over een zand- en grindbodem. Dat is lekker wakker worden!
Mini deltawerken
Vervolgens rijden we over een dijk en zien we links een vlakte van fruitboomgaarden, notenbomen, zonnebloemen en mais. Dit is een gebied waar het in 2001 helemaal misging. Er viel zoveel regen dat de dijken van de Tisza het niet meer hielden. Een enorm gebied met landbouw maar ook complete dorpen overstroomden. De littekens zijn er nog te zien in de dorpen – in de vorm van ruïnes met nieuw gebouwde huizen ernaast.
Om dit in de toekomst te voorkomen heeft de overheid een enorm reservoir aangelegd, ter grootte van 20.000 hectare, dat is 2x zo groot als de oppervlakte van de stad Utrecht. Het reservoir is onder normale omstandigheden niet gevuld met water – het is een landbouwgebied waar fruit, noten en groenten worden verbouwd. Er is een enorme ringdijk aangelegd met bij de ingang van het reservoir een enorme betonnen keerwand constructie met schuiven die open en dicht kunnen. Een soort mini deltawerken – maar nog altijd een indrukwekkend bouwwerk. Om ook in drogere tijden water achter de dijken te krijgen is er ook een pompstation aangelegd.
Alles is pas een paar jaar geleden opgeleverd, zo’n 20 jaar na de overstromingen. Sommige dingen kosten tijd. Ik denk dat het hart van menig Nederlandse wateringenieur hier sneller van gaat kloppen.
Ringslang en geelbuikvuurpad
WWF wil in dit gebied, in samenwerking met de overheid en de lokale landgebruikers, de natuur herstellen. Op een aantal plekken vind je nog stilstaande meren, restanten van oude meanders van de rivier. WWF wil deze meren weer verbinden met de rivier, zodat water er in en uit kan lopen. Bij één meer is dat al gelukt, via het aangelegde pompstation wordt het water ververst met water uit de Tisza. Zo ontstaat er meer dynamiek in het gebied is en dat bevordert het leven in en om het water.
Als we aan de oever staan zien we een ringslang het water oversteken. Yes! Ik ben een enorme reptielenfan, dus die kan ik ook weer afstrepen. Het is erg rustig in het gebied, we zijn de enigen die er (met ontheffing van de overheid) rondrijden en we horen het serene geluid van de geelbuikvuurpad. (Het geluid kun je op de website van Ravon beluisteren.)
Naast het herstellen van de verbinding tussen de Tisza en deze oude riviermeanders, onderzoekt WWF samen met de boeren de mogelijkheden om meer water het gebied in te laten stromen. Bijvoorbeeld door op sommige plekken andere gewassen te verbouwen. Het ideaalbeeld is om hier dezelfde situatie te creëren als benedenstrooms bij Nagykörű, maar dan op veel grotere schaal. De eerste haalbaarheidsstudies zijn uitgevoerd en er zijn gesprekken gaande met de boeren en lokale overheid.
"Jullie maken hier geen vijanden, maar vrienden. Dat is de kern.”
Dit gebied laat zien dat het tegengaan van overstromingsriciso’s goed samen kan gaan met natuurontwikkeling. Dit ziet er niet altijd even natuurlijk uit; de enorme betonnen constructies zijn primair voor de veiligheid gebouwd. Maar door in een vroeg stadium aan tafel te zitten bij de planvorming is WWF er hierin geslaagd om de stem van de natuur te laten horen.
Vertrouwen
In de auto terug naar Boedapest vraagt Laurice: “Wat valt je nou het meeste op na het bezoeken van de drie locaties de afgelopen dagen? Wat neem je mee naar huis?”
“Zonder twijfel is dat de manier hoe jullie je opstellen richting de lokale mensen. Ik vind het inspirerend om te zien dat iedereen die we spreken zo positief is over de samenwerking met WWF. Ik zie dat ze jullie vertrouwen. Jullie zijn bescheiden, tonen oprechte interesse, ook in meningen en visies op het landschap die niet direct overeenkomen met die van WWF. Juist daarom lukt het om hier samenwerkingen voor de lange termijn aan te gaan en krijgen jullie dingen voor elkaar, voor de mensen en de natuur. Jullie maken hier geen vijanden, maar vrienden. Dat is de kern.” Collega’s als Laurice en Péter maken me trots om bij WWF te mogen werken.
Terwijl we zo aan het napraten zijn barst de hemel open: door een felle stortbui gevolgd door urenlange regen rijden we terug naar Boedapest. Dit is de eerste regen die hier in weken valt.
Op zoek naar water in Hongarije: missie geslaagd.
Blijf op de hoogte
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).