Donderdag Bonendag!

Bonen hebben een lange geschiedenis. Meer dan 10.000 jaar geleden speelden ze een belangrijke rol bij het succes van de eerste landbouwgebieden, in de vorm van linzen, erwten en tuinbonen. In Midden-Amerika zijn de gewone bonen al sinds het Maya-tijdperk 4000 jaar lang onderdeel van de keuken en landbouw, in combinatie met mais en pompoen. De teelt van deze drie gewassen staat bekend als ‘de drie gezusters’ of duurzame ‘Milpa landbouw’.

De Romeinen zorgden in Europa voor een doorbraak in de landbouw door gewassen na elkaar te telen in een 3-slag: eerst peulvruchten verbouwen, dan granen en daarna de grond braak laten liggen. In die tijd waren het vooral tuinbonen en (split)erwten. En in Nederland kennen we verhalen uit de vorige eeuw van bruine bonen (Bartje) en kapucijners (raasdonders) als goedkoop ‘vlees’ voor de armen.

Goed voor onze bodem en biodiversiteit

Zulke rare jongens waren die Romeinen niet, want deze eiwithoudende gewassen geven de bodem grote voordelen. Ze leggen stikstof vast en verbeteren de structuur en vruchtbaarheid van de bodem. Bonen werken samen met stikstofbindende wortelknobbelbacteriën, waardoor er op een natuurlijke manier bemesting plaatsvindt. Daarom is het niet nodig extra stikstof via (kunst)mest te geven. De stikstof zetten ze om in plantaardige eiwitten, een prima vleesvervanger!

Dat klinkt als goud in onze huidige stikstofcrisis, want het drastisch verlagen van de stikstofuitstoot is een belangrijke voorwaarde voor natuurherstel. Ook de combinatie van peulvruchten en granen is gunstig voor de bodem: met gemengde teelt van deze gewassen komt veel minder problematisch onkruid op. Door graan- en oliegewassen om de 4-5 jaar af te wisselen met een peulvruchtgewas, heeft de boer bijna de helft minder kunstmest nodig op zijn akker.

Goed voor het klimaat

Eiwitten uit peulvruchten hebben de laagste uitstoot van broeikasgassen in vergelijking met andere plantaardige en dierlijke eiwitbronnen. Daarna volgen onze inheemse granen, zoals haver, rogge, tarwe en gerst. Dierlijk eiwit, zoals rundvlees, scoort verreweg het slechtst op de hoeveelheid uitstoot van broeikasgassen.

Dit komt doordat er voor de productie van plantaardige eiwitten veel minder land en grondstoffen nodig zijn, dan voor eiwitrijk veevoer. Daardoor geeft het ook minder druk op ontbossing: er is minder land nodig. Een menu met veel minder vlees en meer peulvruchten en granen helpt daarom aanzienlijk om klimaatverandering tegen te gaan.

Goed voor je gezondheid

Gelukkig zijn peulvruchten in Nederland weer in opkomst. Naast de traditionele bruine bonen en kapucijners is tegenwoordig veel verschillende peulvruchten te koop: limabonen, kikkererwten, kidneybonen, sojabonen, lupine, en meer. Ook steeds meer Nederlandse boeren telen ze weer en proberen nieuwe soorten uit, zoals sojabonen, kikkererwten en kidneybonen. Ook ambachtelijke producten die grotendeels uit bonen bestaan zoals tofoe, tempé en hummus worden inmiddels volop gegeten.

Dat is goed nieuws: peulvruchten zijn namelijk ook goed voor je gezondheid. Peulvruchten zijn rijk aan eiwitten, vezels, B-vitamines en mineralen. Daarmee zijn ze goede vleesvervangers, vooral in combinatie met granen. Niet voor niets is dit een traditionele combinatie in veel landen. Denk aan mais en bonen in Midden-Amerika, hummus en tarwebrood in het Midden-Oosten, rijst en soja in Oost-Azië, erwtensoep met roggebrood bij ons. Het plantaardige eiwit van peulvruchten bevat namelijk minder essentiële aminozuren dan dierlijk eiwit. Met de combinatie van peulvruchten en granen op ons bord, krijgen we wel alle essentiële aminozuren in de ideale verhouding binnen. Een gouden combinatie dus! Ze leveren een rijke, voedzame maaltijd, die betaalbaar is voor iedereen.

De Gezondheidsraad beveelt aan om minstens een keer per week een portie bonen te eten. Daarom is wat mij betreft elke donderdag bonendag! Voor jezelf, de bodem, de biodiversiteit en het klimaat.