Voedsel en landbouw eindelijk onderdeel van de klimaatafspraken?
De klimaattop deze week is het moment voor onze wereldleiders om acties af te spreken voor het klimaat. En het is hoog tijd om echt concreet te worden, de klimaatcrisis raakt ons allemaal. Natuurlijk zal het in Dubai gaan over het terugdringen van fossiele brandstoffen. Maar er moet meer radicaal anders om de opwarming van de aarde niet verder dan 1,5 graad te laten oplopen. Gelukkig staan thema’s als ons voedselsysteem, groene financiering en natuurlijke oplossingen ook op de agenda. Onze experts vertellen waarom dit cruciaal is. En op welke uitkomst van deze top ze vurig hopen. In dit blog vertelt WWF-NL's voedsel- en landbouwexpert Natasja Oerlemans over de kansen van voedsel en landbouw.
De klimaattop in Dubai wordt voor mij een spannende première. Niet alleen ben ik zelf nog nooit bij een top geweest, het is ook voor het eerst dat landbouw en voedsel een serieus onderdeel zijn van de onderhandelingen. Dubai als locatie voelt wel dubbel moet ik zeggen, maar ik heb goede hoop dat deze top een aantal belangrijke afspraken oplevert voor de omslag naar een natuurpositief voedselsysteem. Want, dat is de komende tijd net zo noodzakelijk als het afbouwen van fossiele brandstoffen.
Voedselproductie en -consumptie behoren tot de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering en natuurverlies wereldwijd. Het voedselsysteem is zelfs verantwoordelijk voor een derde van de totale uitstoot aan broeikasgassen. Andersom wordt onze voedselvoorziening ook hard geraakt door klimaatverandering. Steeds vaker mislukken oogsten door langdurige droogte of overmatige regenval. Het brengt de voedselzekerheid aan het wankelen en leidt tot meer hongersnoden, vooral in de allerarmste landen.
Geen rooskleurig beeld, maar tussen al deze uitdagingen ligt ook de sleutel tot de oplossing. We moeten snel in actie komen om een voedselsysteem te creëren dat goed is voor klimaat, natuur en mensen. Met directe focus op: 1) het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen uit de landbouw, 2) het aanpassen van de landbouw aan de gevolgen van klimaatverandering, 3) het tegengaan van voedselverspilling en -verlies, 4) het stimuleren van natuurpositieve vormen van landbouw, en 5) het verduurzamen van consumptie, vooral in Westerse landen.
En met voedsel en landbouw eindelijk op de agenda, biedt deze klimaattop een unieke kans om de benodigde afspraken te maken. En daarmee niet alleen actie op het klimaat te versnellen maar ook de voedselzekerheid te beschermen. WWF deed met 150 maatschappelijke en boerenorganisaties, bedrijven, financiële instellingen en wetenschappelijke instituten een dringende oproep aan de wereldleiders om echt concreet te worden over actie op voedsel en landbouw deze top. Gaat dat lukken? De eerste lichtpuntjes zijn er.
Zo tekenden 134 landen (waaronder Nederland) vrijdag 1 december een verklaring waarin zij toezeggen de transitie van het voedselsysteem op te nemen in hun klimaatbeleid. Een belangrijke erkenning, want deze landen zijn samen verantwoordelijk zijn voor 75% van de voedsel gerelateerde broeikasgasuitstoot en kunnen dus opgeteld veel bereiken.
Ook kondigde een aantal grote fondsen aan volop te willen investeren in de omslag naar natuurpositieve landbouw. Dat hiervoor geld vrijkomt is ontzettend belangrijk. Want er zijn grote investeringen nodig om die ommekeer te maken en om met minder chemie (pesticiden en kunstmest) genoeg voedsel te kunnen produceren. De financiële risico’s die dit met zich meebrengt, kunnen boeren simpelweg niet zelf dragen. Naast financiële steun zijn stimulerende regelgeving, kennisopbouw en het stopzetten van subsidies voor vervuilende vormen van landbouw cruciaal. Hierin hebben overheden en bedrijven een essentiële rol, en de klimaattop biedt een mooie gelegenheid om hierover gesprekken aan te gaan en de druk te verhogen.
Zelf neem ik zondag 10 december tijdens de voedseldag op de top deel aan een paneldiscussie over de kansen van natuurpositieve vormen van landbouw, zoals agro-ecologie, biologische landbouw en voedselbossen. Een belangrijk onderdeel van het toekomstige voedselsysteem waar we bij WWF ook vol op inzetten. Natuurpositieve landbouw draagt bij aan minder opwarming van de aarde doordat meer koolstof wordt opgeslagen in de bodem en in vruchtdragende bomen. Ook is deze vorm van landbouw beter bestand tegen weersextremen. Als we voedsel produceren met natuur als bondgenoot kan de bodem meer water vasthouden bij droogte en werkt het als een spons bij hevige regenval. Bovendien is het goed voor biodiversiteit. Zo trekt een voedselbos (dat een natuurlijk bos imiteert), meer wilde dieren aan dan een akker of grasland.
Goed, genoeg redenen om de transformatie van voedselsystemen onderdeel te maken van de klimaatafspraken. Maar zover is het echt nog niet. Want op de top zullen we een krachtig tegengeluid moeten bieden aan de machtige lobby van grote landbouwbedrijven en andere partijen die veel economisch belang hebben bij het in stand houden van het huidige voedselsysteem, zoals fabrikanten van pesticiden, kunstmest en veevoer, grote vleesverwerkers en andere multinationals.
Het zou een gemiste kans zijn om alleen te kijken naar acties die het voedselsysteem bestand maken tegen klimaatverandering. Het kan een oplossing zijn voor zoveel meer. Onze boodschap aan onderhandelaars, overheden en iedereen die we spreken is dan ook: Strek je uit naar een duurzaam systeem dat gunstig is voor het klimaat, natuur en mensen, vooral ook voor de gemeenschappen en kleine boeren die nu al het zwaarst worden getroffen door de effecten van klimaatverandering.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).