Het kan wél: natuurbescherming waar lokale bewoners beter van worden
Zijn mensen belangrijker dan natuur? Of is natuur belangrijker dan mensen? Natuurbescherming mag niet ten koste gaan van mensen, hun levensvoorziening en rechten, dat is duidelijk. Maar hoe garandeer je dat?
Dit zijn vragen waar een natuurbeschermer als ik regelmatig tegenaan loopt. Ik werk voor een natuurbeschermingsorganisatie, niet voor een mensenrechtenorganisatie, maar deze elementen kun je eigenlijk niet los van elkaar zien. Ik heb de afgelopen jaren in de praktijk gezien en ervaren hoe belangrijk het is om samen te werken en om de natuur samen met de lokale bewoners te beschermen. Wat je kent en waardeert, wil je behouden. Wat je niet kent, of niet waardeert, daar zul je je niet voor inzetten. Dat heeft uiteraard met kennis te maken, maar zeker ook met middelen en met het type oplossingen voor de problemen waar je tegenaan loopt.
Dat is steeds mijn zoektocht, als leider van het wereldwijde rivierdolfijnenprogramma van WWF: vind oplossingen die duurzaam zijn, in de zin dat ze goed zijn voor mens én natuur, opdat beide een mooie toekomst tegemoet gaan.
Trots ben ik dan ook, dat we zo’n oplossing gevonden hebben. Wellicht heb je in mijn eerdere blogs gelezen dat de meeste rivierdolfijnen doodgaan door visserij. Dolfijnen zwemmen achter vis aan, ook als die vis al in een visnet gevangen zit (wat ze niet altijd kunnen ‘zien’ met hun echolocatie-zintuig). Wanneer dolfijnen verstrengeld raken in de netten is verdrinking meestal nabij.
De vissers balen hier ook van: niet alleen omdat rivierdolfijnen hun vis ‘stelen’, maar ook vanwege de schade aan de netten en het verlies van vangst wanneer de netten kapot gaan. En veel vissers geloven dat een dode dolfijn ongeluk brengt. Het is sowieso strafbaar om een rivierdolfijn te doden: rivierdolfijnen zijn beschermd en ook al gebeurt het per ongeluk, in sommige landen staat er een jarenlange gevangenisstraf op.
De innovatieve oplossing voor dit probleem heet ’pinger’. Het is een elektronisch onderwater apparaatje, kleiner dan een banaan, dat je aan het net hangt en daar ‘ping, ping’ de rivierdolfijnen op afstand houdt. Dolfijnen houden niet van deze ping-geluiden, al verschilt deze afkeer per dolfijnensoort en moet je de toonhoogte, sterkte en frequentie afstemmen op de soort en de rivieromstandigheden, zoals andere onderwaterherrie en geluidgeleiding.
Een pinger (geel) aan een net
Tot zo ver de theorie. De praktijk is veelal weerbarstiger. Maar het is gelukt! Een lokale ngo-partner in Indonesië, Yayasan Konservasi RASI, toonde in 2021 aan dat pingers werken voor de Irrawaddy rivierdolfijn op Kalimantan: de ‘bijvangst’ werd gereduceerd tot nul en de vissers meldden een toename in visvangst van maar liefst 40%!
Risico voor overbevissing speelt hierdoor gelukkig niet, want het gaat nog steeds om kleine hoeveelheden vis, die veelal gevangen wordt als aanvulling op andere bronnen van inkomsten. Ook gaven de vissers aan grotere en economisch meer interessante vis te vangen, vooral meervallen. Dankzij de samenwerking met andere donoren heeft nu 80% van alle vissers in het leefgebied van de Indonesische rivierdolfijnen een ‘pinger’ in gebruik, en ze willen ze heel graag bijven gebruiken. Wat een succes!
Dat smaakt naar meer. Dit jaar wisten we de overheid van Groot Brittannië ervan te overtuigen dat ze een groter project in Pakistan en India financieren via hun Darwin Innovation Fund. Andere dolfijnensoorten, de Indus river dolphin in Pakistan en de Ganges river dolphin in India, en andere rivieromstandigheden, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend.
Ook in Brazilië en Peru zijn de eerste pilots afgerond. Daar leerden we dat de roze Amazone rivierdolfijn (de grootste van allemaal) een dappere ‘buldog’ is, die zich niet zo gemakkelijk laat intimideren. Terwijl de kleinere, grijze Tucuxi dolfijn meteen al graag afstand houdt van de pingers, zullen we voor de roze dolfijnen harder geluid en waarschijnlijk meer pingers per net nodig hebben.
Wij gaan door met ons onderzoek, maar ik weet: het kan wél. Als je naar de juiste soort oplossingen zoekt, kunnen natuurbescherming en een menswaardig bestaan hand in hand gaan.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).