Als je ooit een reusachtige vrouwtjeslederschildpad aan land hebt zien kruipen omdat het haar tijd is om eieren te leggen, dan weet je dat dit een hele bijzondere gebeurtenis is. Sommige vrouwtjes wegen zo’n 500 kilo (en soms wel meer) en zijn twee meter lang of soms nog groter; de omvang van een tractorband. Zo indrukwekkend groot zijn ze. Ik mocht getuige zijn van de oerdrang van deze zeeschildpadden. Je ziet hoe veel energie het ze kost om, midden in de nacht, het strand op te komen om daar een diepe kuil te graven met hun flippers, waarin ze vervolgens soms meer dan 100 eieren leggen. Je hoort ze letterlijk kreunen en steunen. Dit vraagt enorm veel van ze. En dan moeten ze weer hun weg terugvinden naar de zee. Dit is een ervaring die je niet snel vergeet (zie mijn eerdere blog). De collega met wie ik in Colombia was heeft het er nog over en noemt het zelfs ‘een lifechanging event’.

Schildpaddenbescherming: een manier van leven

De lederschildpad is ook de schildpad die het meest reist van alle schildpadden. Ze kunnen duizenden kilometers afleggen tussen foerageergebieden in Canada en legstranden in de Cariben. En ja dan zijn er natuurlijk ook veel bedreigingen, denk aan bijvangst en ook klimaatverandering speelt een rol. Maar waar de mens vaak de veroorzaker van de problemen is, zit bij ons ook gelukkig meestal de oplossing. Wat ik in Colombia heb gezien geeft me weer hoop. De toewijding en trots van de lokale gemeenschappen rond Playón, één van de belangrijkste legstranden voor lederschildpadden in het Caribisch gebied, is uitzonderlijk. Ze monitoren het strand, beschermen de nesten bij wijze van spreken met hun leven en spreken met trots over ‘hun’ schildpadden. Hier is natuurbehoud geen project, maar een manier van leven. En dat is als je het mij vraagt toch de sleutel. WWF werkt in Colombia nauw samen met de lokale bevolking.

Toen ik daar was kreeg ik wel een vraag die me aan het denken heeft gezet: “Kan WWF in kaart brengen wat er gebeurt met de lederschildpad als ze vanuit ons weer het ruime sop kiest?” Een hele terechte vraag, want zij doen er alles aan om de soort op de stranden van Colombia te beschermen, maar als een lederschildpad verderop met allerlei bedreigingen te maken krijgt, dan is het water naar de zee dragen. Samen met experts van over de hele wereld zijn we daarom aan de slag om hun zwemroutes, de zogenaamde ‘blauwe corridors’, in kaart te brengen. Op die manier beschermen we de dieren niet alleen op de legstranden, maar ook tijdens hun migratie (zie ook mijn eerdere blog over het beschermen van zeeschildpadden). Wat daarnaast ook helpt is dat een groot deel van de Caribische noordwestkust van Colombia, richting Panama, tot beschermd gebied is uitgeroepen.

Kilometerslange drijfnetten

De legstranden in Colombia zijn op dit moment essentieel voor de lederschildpad. Toch was tot vrij recent de grootste populatie te vinden op de stranden van Suriname, Frans Guyana en Guyana en ook Trinidad en Tobago was een hotspot. Dat is helaas niet meer zo. In Suriname bijvoorbeeld is het aantal nesten van de aitkanti zoals deze soort hier wordt genoemd met meer dan 97% procent gedaald in nog geen twintig jaar tijd! Het zandstrand van Braamspunt in Suriname, één van de grootste legstranden voor zeeschildpadden in de regio is letterlijk weggespoeld. Daarnaast is de visserij met kilometerslange drijfnetten een levensgroot probleem. Probeer je maar eens voor te stellen dat je als lederschildpad tussen de drijfnetten door moet zien te zwemmen om aan land te kruipen en dan moet je vervolgens ook weer heelhuids terug zien te komen. Als het gaat om het terugdringen van bijvangst dan is het allereerst van belang om de illegale vissers te weren. In Frans Guyana wordt streng gehandhaafd en dat lijkt vruchten af te werpen, want hier worden inmiddels weer meer nesten geteld.

Foto: Netten waar lederschildpadden tussendoor moeten. © WWF-Guianas.

Regionale actie met lokale helden

Educatie blijft van groot belang. Lokale collega’s laten vissers zien hoe ze ervoor kunnen zorgen dat een verstrikte zeeschildpad niet verdrinkt in de netten. Hetzelfde geldt voor de aanpak van stroperij. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de eieren die door mensen worden gegeten. In sommige landen gelden zeeschildpaddeneieren nog steeds als delicatesse. Sinds een aantal jaren beland je in Suriname in de gevangenis voor het bezit van zeeschildpadeieren. Dit heeft een afschrikwekkend effect, wat helaas nodig is.

Wat mij al met al hoop geeft is dat ‘zeeschildpaddenlanden’ steeds beter met elkaar samenwerken en ervaringen uitwisselen. Daarnaast werk ik samen met internationale collega’s aan een groot regionaal actieplan om de schildpadden in de Cariben (en elders) te beschermen. En niet te vergeten alle lokale helden die zeeschildpadden beschermen als ware Ninja Turtles!