Zet natuur in tegen droogte en wateroverlast
Half mei zaaide ik samen met buurtgenoten een Utrechts gemeenteperkje in met bijvriendelijke bloemen. We hadden net een kletsnatte periode achter de rug, de zaden zouden een goede start krijgen. Dachten we. Maar na het zaaien bleef het meer dan een maand kurkdroog en moesten we zelfs met gietertjes aan de slag om de planten in leven te houden. Na 34 dagen zonder regen (1 van de langste droge periodes ooit) volgde heftige regenbuien en wisselden wij onze de zanderige slippertjes weer om voor regenlaarzen.
Op andere plekken in ons land waren de gevolgen van deze extreme weersomslag nog veel groter. In Valkenburg stroomde het water weer door straten en dat bracht de overstromingen in Zuid Limburg van juli 2021 weer pijnlijk dichtbij. De vraag is niet of, maar wanneer het weer mis gaat. En dan denk ik: gaan we lijdzaam toekijken of doen we hier iets aan?
© Arthur de Bruin / WWF
Klimaatverandering leidt tot extremer weer: langere periodes van droogte en hevige regenval. Overmatig watergebruik en veel te snelle waterafvoer verergereren de situatie aanzienlijk.
Maar de natuur kan ons helpen. Bodem, planten en rivieren kunnen voldoende water vasthouden voor drogere tijden, want er komt nog steeds meer water ons land binnen dan dat we zelf gebruiken. We kunnen veel problemen voorkomen als we natuur zien als onderdeel van de oplossing.
Om ons laaggelegen landje droog te houden, hebben we ons lange tijd gefocust op snelle afvoer van water. We zijn daarmee kampioen waterafvoeren geworden met onze gemalen, riolen en strakgetrokken rivieren.
Door klimaatverandering is die strategie in hoog tempo ineffectief aan het worden. Door heftigere buien komt er in korte tijd teveel water in ons afvoersyteem. Gevolg: overstromingen. Doordat het water veel te snel wordt weggevoerd hebben we bovendien weinig water in tijden dat er langdurig geen regen valt. Gevolg: droogte.
De oplossing is simpel: hou het water vast waar het valt. Water dat tijdens een heftige regenbui in de bodem wordt opgenomen, komt pas later in de rivier terecht, waardoor er minder snel overstromingspieken ontstaan. En een deel van het opgevangen water blijft in de bodem zitten, zodat deze als een volgezogen spons werkt voor droge tijden.
Het vasthouden en vertragen van water kan op allerlei manieren. Bijvoorbeeld door bomen te planten, verharding weg te halen of rietmoerassen aan te leggen.
In Zuid-Limburg is het Wereld Natuur Fonds gestart met het project Natuurkracht. Om te voorkomen dat het Geul- en Gulpdal overstromen en steden als Valkenburg onder water zetten, helpen we projecten die op een natuurlijke manier water opvangen. Denk aan het weghalen van drainage in weilanden op de hellingen, het weer laten meanderen van stukjes rivier en het onttegelen van de Zuid Limburgse steden en dorpen.
Natuur kan zijn steentje bijdragen aan het voorkomen van ellende, maar we moeten ook de oorzaken van de problemen aanpakken. Grootgebruikers van water, zoals landbouw en de industrie moeten hun ketens versneld verduurzamen.
Daarnaast is een versnelde energietransitie belangrijk. Door af te stappen van fossiele brandstoffen, vertragen we de opwarming van de aarde. Dat vergt ook andere investeringsbeslissingen van onze banken en overheden. Natuur neemt ook CO2 uit de lucht. Meer natuur helpt bij het herstellen van de balans. Investeer dus in natuurlijke oplossingen, die hebben de toekomst.
Door massaal te gaan tegelwippen in onze achtertuin lossen we het droogteprobleem niet in één keer op. Overheid, het bedrijfsleven, financiers en landbouw moeten echt meedoen.
Toch is de bijdrage van particulieren ook belangrijk. Als je alle Nederlandse tuintjes bij elkaar optelt heb je bijvoorbeeld al een gebied dat groter is dan Nationaal Park de Hoge Veluwe. Bovendien heb je zelf ook direct profijt van de natuurlijke maatregelen die je treft. Die boom in je tuin zorgt niet alleen voor een bodem waar water beter vasgehouden wordt, maar ook voor een schaduwplek om aan de hittestress te ontsnappen. Natuurlijke airco!
Periodes van droogte komen steeds vaker voor. Als we slim zijn, helpen we de natuur een handje. Zodat bodem, planten en rivieren ons op hun beurt kunnen helpen om goed door die periodes van droogte en hevige regenval heen te komen.
Met meer natuur halen we bovendien CO2 uit de atmosfeer en vertragen we verder opwarming van de aarde. Dubbel winst voor iedereen. Een ‘no brainer’ wat mij betreft. Help mee, op een manier die bij jou past. Door je tuin te onttegelen, te geven aan natuurorganisaties of door overheden aan te sporen natuur effectiever in te zetten in hun waterbeleid.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).