Wild Wonders of Europe / Peter Cairns / WWF
28 november 2019

Leven in Europese rivieren in gevaar door waterkracht

Tienduizenden bestaande en geplande waterkrachtcentrales en dammen brengen het leven in Europese rivieren ernstig in gevaar. Een derde van de drie zoetwatervissen is nu al bedreigd, vooral door de blokkades in rivieren. Door de geplande bouw van nog eens duizenden waterkrachtcentrales op de Balkan dreigt in die regio zelfs twee derde van de zoetwatervissoorten uit te sterven. Extra wrang is dat het enorme natuurverlies vooral wordt veroorzaakt door kleine waterkrachtcentrales die nauwelijks energie produceren.

 

Die verontrustende conclusie valt te trekken uit een nieuwe studie over het aantal bestaande en geplande waterkrachtcentrales in Europa. Deze is gemaakt door het Wereld Natuur Fonds, in samenwerking met andere Europese natuurbeschermingsorganisaties. Zij roepen de Europese Unie op om natuurwetgeving te handhaven en de bouw van meer waterkrachtcentrales en dammen een halt toe te roepen.

Blokkade visroutes

Waterkracht lijkt natuurvriendelijk, maar niets is minder waar. De dam van een waterkrachtcentrale verandert de natuurlijke stroming van de rivier, blokkeert vismigratieroutes en tast de biodiversiteit aan. Daardoor komen veel vissoorten in gevaar en worden de meest kwetsbare soorten zelfs met uitsterven bedreigd. De dammen houden bovendien sediment tegen, dat verder stroomafwaarts nodig is om rivieroevers en -delta’s te beschermen tegen overstromingen.

De nieuwe studie wijst uit dat in Europa al 21.387 waterkrachtcentrales dammen telt. Daarnaast liggen plannen klaar voor nog eens 8785 waterkrachtcentrales. Deze komen – nota bene vaak met Europese subsidies voor duurzame energie – grotendeels op de Balkan. Uitgerekend in deze regio stromen de laatste Europese rivieren zonder hindernissen van de bron tot aan zee. Meer dan een kwart van die geplande centrales komen in natuurgebieden die op basis van Europese wetgeving moeten worden beschermd.


Verwaarloosbare energie

Ruim 90 procent van de geplande waterkrachtcentrales in Europa produceert een verwaarloosbare hoeveelheid energie (minder dan 10 MW), terwijl ze desastreus zijn voor de natuur. Oskar de Roos, zoetwaterexpert bij het Wereld Natuur Fonds: “Sinds de jaren zeventig zijn populaties wilde dieren in zoetwater met 83 procent geslonken. Dammen en waterkracht zijn grote boosdoeners. Zo is de zalm uit de Rijn verdwenen, mede als gevolg van waterkrachtcentrales. De installaties blokkeren de rivier, waardoor trekvissen niet meer tussen zee en hun paaiplaatsen kunnen migreren. Het is tijd dat de Europese Unie de nadelen van waterkracht onder ogen ziet en de bouw van nieuwe dammen en centrales voorkomt. Andere vormen van duurzame energie leveren meer stroom op en brengen minder schade aan de natuur.”

Waterkracht in Nederland

Opvallend is dat zelfs in Nederland 29 nieuwe dammen en waterkrachtinstallaties op de planning staan. Bij een minimaal hoogteverschil lukt het al energie op te wekken. De Roos: “Ook die installaties leveren nauwelijks energie op, terwijl ze de vistrek van bijvoorbeeld de ernstig bedreigde paling belemmeren. Bovendien is bewezen dat vistrappen en -passages weinig effectief zijn. In plaats van de bouw van waterkrachtcentrales, kunnen we beter investeren in zon- en windenergie én herstel van trekvispopulaties in rivieren.”

Gerelateerde artikelen

Natuurmonumenten

Herstel van Europese rivieren essentieel voor klimaatweerbaarheid

WWF Europe heeft op 2 juli 2024 het rapport Rivers2Restore gelanceerd.
Meer info
Twan Teunissen ARK Natuurontwikkeling

Meer natuur: voor meer waterveiligheid en een mooier Nederland

‘Wolkbreuk in Friesland zet straten blank’ en ‘Wateroverlast in Limburg, campings ontruimd’, maar ook ‘Langste files van het jaar door hevige regenval’. Zomaar een paar krantenkoppen van de afgelopen week. In sommige plekken van ons land viel tot wel 70 mm water in een kort tijdsbestek door regen en onweersbuien. Is dit het ‘nieuwe normaal’?
Meer info
Petteri Hautamaa

Trekkende zoetwatervissen wereldwijd met meer dan 80 procent afgenomen

Het gaat erg slecht met trekvissen als zalm, paling en stekelbaars. Het aantal trekkende zoetwatervissen is tussen 1970 en 2020 wereldwijd met meer dan 80 procent afgenomen, blijkt uit een onlangs gepubliceerd rapport van verschillende natuurbeschermingsorganisaties.
Meer info

Blijf op de hoogte

Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).