COP30: Onze toekomst ligt in de bossen en bij hun hoeders
Vandaag start in Brazilië – midden in het machtige Amazonegebied – de belangrijke VN-klimaattop COP30. Terwijl wereldleiders en onderhandelaars zich buigen over het verlagen van de wereldwijde CO2-uitstoot en de vraag hoe we de klimaatlasten eerlijk verdelen, is het goed om stil te staan bij iets dat we niet mogen vergeten: het tropische regenwoud is niet slechts een fraai decorstuk in het klimaatverhaal. Deze bossen zijn het verhaal. Over enkele dagen reis ik zelf naar Brazilië, met een belangrijke boodschap in mijn koffer: de toekomst van onze aarde hangt af van hoe goed we onze bossen beschermen – en van onze bereidheid om de mensen die er wonen in staat te stellen dat voorgoed te blijven doen.
Tropische bossen, van de Amazone tot de oerbossen in Afrika en Zuidoost-Azië, zijn het levende hart van onze planeet. Deze bossen zorgen niet alleen voor zuurstof en koolstofopslag, maar ook voor leven. Ze sturen regenwolken over continenten, houden de aarde koel en bieden onderdak aan een ongelooflijke rijkdom aan dieren en miljoenen mensen die er dagelijks van afhankelijk zijn. Experts becijferden dat tot wel 1,3 miljard mensen de natuurlijke hulpbronnen van tropische bossen gebruiken om te overleven.
De staat van onze tropische bossen is zorgwekkend. Alleen al in 2024 gingen wereldwijd zo’n 6,7 miljoen hectare primair tropisch bos verloren, een gebied bijna zo groot als Nederland en België samen. Met elke hectare die verdwijnt, verliezen we ook eeuwenoude kennis van de gemeenschappen die deze bossen beschermen, en daarmee een stukje van onze gezamenlijke toekomst. Bij de start van COP30 is het duidelijk: het beschermen van bossen is urgent, en de mensen die er wonen moeten centraal staan in elke oplossing.
Bijna een kwart van alle tropische bossen wereldwijd wordt beheerd door inheemse volkeren en lokale gemeenschappen – en vaak doen zij dat beter dan wie dan ook. Studies tonen bijvoorbeeld aan dat bossen onder hun beheer tot wel twee keer meer koolstof opslaan en een aanzienlijk hogere biodiversiteit herbergen. Dit succes komt niet alleen door hun diepe kennis van het land, de ecosystemen en de seizoenen, maar ook door hun duurzame manier van leven die generaties lang is doorgegeven. Door deze traditionele wijsheid te combineren met moderne technieken – zoals het monitoren van biodiversiteit of bosbranden met drones en satellietbeelden – ontstaat een krachtige aanpak waarvan onze mondiale klimaatinspanningen kunnen leren en profiteren.
Toch krijgen deze hoeders van het bos vaak slechts een fractie van de internationale klimaatfinanciering. Paradoxaal genoeg zijn het juist zij die met hun kennis, ervaring en toewijding de sleutel in handen hebben voor succesvolle bescherming van bossen en biodiversiteit. Veel gemeenschappen hebben geen formeel erkende landrechten en missen de middelen om hun werk te versterken. Door hun rechten te erkennen en hen direct te ondersteunen, kunnen we niet alleen hun eeuwenoude én moderne kennis optimaal benutten, maar ook de impact van mondiale klimaatinspanningen vergroten. Investeren in lokale gemeenschappen is daarmee zowel een kwestie van rechtvaardigheid als van toekomstgericht klimaatbeleid.
Een van de belangrijke onderwerpen op deze COP is de Tropical Forests Forever Facility (TFFF) – een fonds dat een stabiele, langdurige financieringsstroom voor bosbescherming wil creëren. Overheden, bedrijven en financiële instellingen investeren erin, met de bereidheid genoegen te nemen met een iets lager rendement. Zo kunnen tropische bossen én de mensen die er wonen rekenen op een betrouwbare inkomstenbron uit het rendement op het geïnvesteerde kapitaal. Cruciaal is dat de inheemse volkeren en lokale gemeenschappen die de bossen dagelijks beschermen er direct bij worden betrokken: hun kennis, ervaring en zeggenschap vormen de basis voor blijvende impact. De Nederlandse regering heeft als een van de eerste landen steun toegezegd voor het opzetten van dit fonds. Wij zetten ons ervoor in dat zij ook tot de eerste investeerders behoren - met een rendement dat niet alleen financieel gezond is, maar ook toekomst oplevert voor de hele planeet.
Misschien lijkt dit allemaal ver van huis. Toch zijn de tropische bossen dichterbij dan we denken: het water uit onze kraan, de koffie op ons bureau, zelfs het weer boven Nederland – alles is verbonden met hun gezondheid. Bossen beschermen - en de mensen die er wonen serieus nemen - is daarom niet alleen een daad van solidariteit; het is ook pure zelfbescherming.
De komende weken zal ik me, samen met onze collega @Maheen Khan, in Belém inzetten om dit verhaal te laten horen. We gaan de conferentiezalen in, praten met beleidsmakers, financiers en partners, en zetten ons in om de stem van de mensen die de bossen beschermen luid en duidelijk te laten klinken. Samen met leiders van gemeenschappen en partners zullen we ervoor vechten dat hun stem gehoord wordt, dat hun kennis telt, en dat de bossen die onze planeet laten leven beschermd blijven. Want wanneer de bossen bloeien, bloeien wij allemaal – en dat is een missie die ons allemaal raakt.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).
