Aantal Siberische rendieren veert terug
Begin december drie jaar geleden was ik voor vergaderingen in het kantoor van WWF-Rusland. Buiten was het al donker en er dwarrelden sneeuwvlokken voor het raam toen Irina na een vergadering naar me toe kwam. “Je moet deze foto’s even zien Gert. Ze zijn in het najaar genomen in Siberië, op het Taymir-schiereiland”. Het waren geen opbeurende foto’s. Stapels kadavers van dode rendieren op de oever van een rivier, ontdaan van hun geweien. “Die geweien worden voor medicijn verhandeld en de tong als lekkernij”, lichtte Irina toe. “We zijn in gesprek gegaan met de autoriteiten van de twee provincies waartoe Taymir behoort maar we moeten vóór het volgende seizoen dat de rendieren trekken in actie komen! We moeten de plekken waar rendieren massaal de rivieren oversteken beveiligen tegen stropers, we wijzen de autoriteiten op hun verantwoordelijkheid.”
Altijd zwervend
De rendieren van Taymir zijn beroemd. Het is de grootste in het wild levende rendierpopulatie; wilde dieren, in tegenstelling tot de tamme rendieren die veel Arctische volken, zoals de Nenets en Lappen, houden. Naar schatting liepen er in de meeste jaren ongeveer 600.000 rendieren over de enorme toendra van de Taymir. In de zomer noordwaarts naar de graasgronden op de toendra, in de herfst zuidwaarts naar de bossen van de taiga, de extreme kou en sneeuw van de noordelijke winter ontvluchtend. De grote rendiermigraties doen als beeld niet onder voor die van gnoes in de Serengeti. De dieren ontlenen hun naam ‘rendier’ aan het feit dat ze altijd op pad zijn. De Inuit van Canada noemen het rendier The Wandering One, de altijd zwervende. In Rusland heten ze severniy olen, herten uit het noorden.
Wilde rendieren onder druk
Het wilde rendier is een unieke diersoort die wijdverspreid is over het Noordpoolgebied en zich daar weet te handhaven in extreme weersomstandigheden. Helaas loopt hun aantal hard terug. In de laatste 25 jaar zijn we wereldwijd naar schatting 40% van de wilde rendieren kwijtgeraakt en nu zijn er zo’n 2 miljoen over. Klimaatverandering speelt rendieren flink parten. Het regent steeds vaker in plaats van dat het sneeuwt. De daardoor ontstane dikke ijslaag maakt het voor de dieren onmogelijk om door het harde ijs te krabbelen om bij hun voedsel te komen. Rond 2018 stortte de rendierpopulatie in elkaar. Er waren er naar schatting nog maar 300.000 en het aantal liep nog hard verder terug. Oorzaak: de ongebreidelde jacht die op de afgelegen toendra plaats had. En waarvan Irina’s foto’s met de stapels dode rendieren zonder gewei een bewijs waren.
In actie tegen stropers
Mijn collega’s van WWF-Rusland zijn aan de slag gegaan om dit tij te keren. Als eerste hebben ze de rangers geholpen met een boot en een sneeuwscooter om in dit enorme gebied illegale jagers sneller te kunnen onderscheppen. Samen met wetenschappers hebben we een aantal rendieren van een satellietzender voorzien zodat we kunnen zien welke migratieroutes ze gebruiken. Zo kunnen we veel gerichter erop toezien dat rendieren veilig de rivieren over kunnen steken. Daarnaast spreken we de mensen die in het gebied wonen. Want zij zijn nodig om te helpen erop toe te zien dat verdachte indringers in hun gebied sneller worden gesignaleerd en tegengehouden.
Werken met autoriteiten
En dan is er nog het niet zo spectaculaire maar enorm belangrijke werk met de autoriteiten. Inmiddels is er een officieel rendierbeschermingsplan opgesteld. Deze politieke steun is noodzakelijk. Maar helpt het ook? Irina en haar collega’s denken van wel. “Zo zijn er nadien een aantal trucks vol met rendiergeweien onderschept, hun reis naar de consumenten is vroegtijdig ten einde gekomen. Die verhoogde pakkans geeft een enorm sterk signaal aan de stropers: je loopt flink risico om tegen de lamp te lopen! En het meest hoopgevende is dat er in 2020 naar schatting weer 400.000 rendieren op de Taymir waren! Het tij lijkt gekeerd te zijn.”
Smeltende permafrost
Ik vraag me af: wanneer zijn we klaar met rendieren beschermen? En ik denk dat het antwoord is: nooit. Stropersgroepen kunnen zomaar weer toeslaan, dus we moeten scherp toezicht blijven houden.
En er is weer een nieuw probleem: klimaatverandering. Doordat de permafrost steeds verder ontdooit snijden de rivieren zich steeds dieper in de zachte toendrabodem in. De oevers beginnen vaak zo steil te worden dat met name jonge dieren er niet meer tegenop kunnen klimmen en dus niet mee kunnen komen met de volwassen dieren tijdens de trek.
Zelfs hier in Nederland kunnen we direct de wilde rendieren in het noordpoolgebied helpen door zuinig met energie om te gaan en versneld over te stappen op hernieuwbare energiebronnen. Intussen blijft het van groot belang om goed in de gaten te blijven houden hoe de populatie zich ontwikkelt zodat we snel door hebben wanneer de aantallen afnemen en we sneller de juiste maatregelen kunnen treffen.
Niks doen geen optie
Natuurbescherming valt niet mee, het is complex en een kwestie van lange adem. Dit besef kan je makkelijk moedeloos maken. Het alternatief, niks doen, is echter voor mij geen optie, ik kan me niet voorstellen dat ik niks meer zou doen “omdat het toch geen zin heeft”. Want natuurbescherming in samenwerking met de lokale bevolking die van de natuur afhankelijk is en samenwerken met de autoriteiten die beslissingen moeten nemen heeft wél zin; dat laat het groeiend aantal rendieren die nu weer op de Taymir zijn duidelijk zien!
Gert vertelt nog veel meer over rendieren en wat er met ze aan de hand is in een podcast van Dille&Kamille. Dille&Kamille werkt met WWF samen voor het rendierbeschermingsprogramma. Luister de podcast hier.
Blijf op de hoogte
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).