Mijn eerste ontmoeting met een Amazone rivierdolfijn
Jaaa, daar! Mariana wijst. Ik zie een schaduw onder water bewegen op zo’n tien meter van de boot, en dan verschijnt er een lange, smalle, grijze snuit boven water. Wauw! Niet lang daarna wijst Marcelo, naar een roze rug met vin, een beetje gebocheld. Direct daarop een kleinere; een jong!
Potverdorie, wat een opwinding op deze zaterdagochtend, wat ongelofelijk geweldig! Ik weet dat ik straal van vreugde, en zie mijn collega’s besmuikt glimlachen: rivierdolfijnen tellen is een deel van hun werk en ze moeten er al honderden gezien hebben in hun leven. Maar dit was mijn eerste ontmoeting met een Amazone rivierdolfijn. Van de zes soorten rivierdolfijnen op de wereld, heb ik er inmiddels vijf mogen begroeten.
Amazone rivierdolfijnen (foto niet gemaakt op deze reis)
We varen op de Tapajós rivier, vlak bij het punt waar deze in de Amazone uitstroomt. Zulke samenvloeiingspunten zijn rijk aan vis, en dus aan jagende dolfijnen. Deze rivier is gigantisch. Toen we vanochtend de Tapajós overstoken, kon ik de overkant niet zien: 22 km breed, een zee aan water. Maar dan zoet.
In tegenstelling tot Nederland, eten Zuid-Amerikanen veel zoetwatervis en daar zijn indrukwekkende, meterslange soorten bij: grote rivieren, leveren grote vis! Een goede verdienste. Wellicht komt het doordat het zaterdag is, of omdat de wind stevig waait, maar we zien niet veel vissers op het water. Zij hebben ook een voorkeur voor de plekken met veel vis, dus dolfijnen en vissers zijn nauwe bekenden van elkaar. Hoe dit precies zit leer ik een paar dagen later, als we met 14 collega’s uit 5 Amazone-landen samen komen om onze beschermingsstrategie te herijken.
Het samenwerkingsverband tussen specialistische rivierdolfijnen-ngo’s en WWF bestaat nu 5 jaar; een tijd waarin we samen vooral veel onderzoek hebben gedaan. Dat was nodig: niemand wist hoeveel dolfijnen er waren, of ze bedreigd werden en zo ja, waardoor dan. Die kennis is nu behoorlijk op peil.
Het Amazonebekken is immens groot en herbergt relatief veel dolfijnen, maar de aantallen gaan achteruit. Dammen en watervervuiling maken hen het leven moeilijk, en ook: de vissers. Dat is overigens wederzijds: de dolfijnen maken het de vissers soms ook behoorlijk moeilijk.
Dat zit zo. Dolfijnen traceren hun prooi door echolocatie: niet door ze te zien, maar door ze te ‘voelen’ als terugkaatsende geluidsgolven. Of deze vis misschien al in een vissersnet zit, is bijzaak; een deel van de netten ‘zien’ dolfijnen überhaupt niet.
Dit veroorzaakt vervelende situaties: een dolfijn die je vis pikt, is stevig balen en een dolfijn die verstrikt raakt, trekt ook nog eens je net aan gort. Voor de dolfijn kan het nog erger aflopen: per jaar raken in de Amazone duizenden dieren gewond, of verdrinken.
Dus: we hebben een Plan de campagne nodig! En we realiseren ons: dit probleem kunnen we niet zelf oplossen. Het is te groot, de Amazone is te groot, we missen de expertise. We spreken af de komende jaren meer te gaan samenwerken met de vissers, en met vis-organisaties.
Eén onderdeel van het plan zijn ‘pingers’, een innovatief geluidsapparaatje (‘ping’, ‘ping’, doet ‘ie) dat in Azië super effectief lijkt om dolfijnen weg te houden bij netten. In Indonesië raakten helemaal géén dolfijnen meer verstrikt in netten met pingers, en de vissers melden 40%(!) meer visvangst.
De eerste proeven laten zien dat de Amazone dolfijn wat minder makkelijk weg te houden is bij een lekker hapje, maar er was wel een duidelijk positief effect van de pinger in het voorkomen van bijvangst-incidenten. We gaan het uitzoeken: misschien meer pingers, of luidere, of andere pingers: samen met de visser gaan we deze noot kraken.
Oh, wat heb ik dit gemist tijdens de Corona-jaren. De energie van een groep experts vol kennis en goede ideeën, de voldoening van het samen impactvolle plannen maken en bedenken hoe we die gaan realiseren. En ik heb de ontmoetingen gemist met de hoofdrolspelers, waar we het allemaal voor doen: de rivierdolfijnen en hun rivieren.
Tevreden reis terug naar huis, de ontmoeting met een roze rivierdolfijn op mijn netvlies.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar).