Samenwerken met ‘de piraten van de Koraaldriehoek’
Ik bevind me op een boot met collega’s van WWF-Indonesië om hun projectgebieden te bezoeken. En daar sta ik dan, deels verdoofd door het geluid van knetterende tweetaktmotoren om mij heen. Daardoorheen hoor ik het geschreeuw en gejoel van enthousiaste vissers vanaf hun kleine puntige bootjes. Ze vergezellen onze boot op weg naar hun dorp met wel 40 bootjes met leden van de beruchte ‘Bajo stam’.
Handhavers durfden hier vroeger niet op bezoek te komen, want ze werden er weggejaagd met zwaaiende machetes. Ook de komst van WWF-ers was hier nooit zonder risico. Toen onze collega Imam hier in 2012 met een duikteam onderzoek deed naar de staat van het koraal, werden ze vanaf de klif bekogeld met stenen. Toch zette Imam door. Hij dacht; “Als het ons hier lukt om mensen over te halen duurzame vistechnieken te hanteren, dan lukt het ons overal!”
Nu ruim tien jaar later, zijn deze vissers volledig overgeschakeld op kleinschalige duurzame visserij en worden we verwelkomd door deze ‘piraten van de koraaldriehoek’ door een vloot met 40 bootjes. Dat hoort bij hun traditie. In de cultuur van deze stam is het ongepast om aan wal te wachten als er bezoek komt, want “als er in het leven goede dingen op je af komen, moet je ze actief gaan halen.”
Nu zul je je afvragen, hoe is het Imam en zijn team gelukt dit voor elkaar te krijgen? Ik kan je vertellen, dat is niet door met het vingertje te wijzen en zeggen dat ze slecht bezig zijn. Nee, maar wel door deze mensen te helpen met hun basisvoorzieningen. Door een buurthuis te bouwen waar mensen samen kunnen komen bijvoorbeeld, waar ze elkaar kunnen ontmoeten en gasten kunnen ontvangen. Om mee te helpen met de aanleg van een steiger waar ze hun bootjes veilig kunnen aanmeren. En het allerbelangrijkste, door ze uit de illegaliteit te halen – de meeste vissers zijn hier ongeregistreerd.
Door ze te registreren zodat ze met een vergunning kunnen vissen, kunnen ze aanspraak maken op subsidie voor nieuwe netten, vislijnen en brandstof. En de vissers merkten ook dat door het koraal heel te laten, er meer vis in de zee zit en ze niet zo ver hoefden te varen – wat ook weer brandstof scheelt. Die koralen blazen ze dus niet meer op en de kapotte koralen herstellen zich inmiddels weer langzaam maar zeker.
Door stap voor stap het vertrouwen te winnen en bepaalt gedrag niet meteen te veroordelen, is deze beruchte Bajo stam, van oudsher bekend om brute vistechnieken en bedreigingen aan het adres van handhavers en natuurbeschermers, nu een voorbeeld voor duurzame kleinschalige visserij in de regio.