Wildlife Pictures / Jêrome Mallefet / WWF

De grootste roofvis van de zee

De witte haai komt vaak vast te zitten in de netten van vissers.

  • Status: Kwetsbaar
  • De witte haai kan een druppel bloed ruiken in 90 liter water

De witte haai

Deze grote vis heeft een slechte reputatie. Door films zoals Jaws staat hij bekend als de enge, moordzuchtige haai die op jacht is naar mensen, maar niks is minder waar. Er worden per jaar ongeveer 100 mensen aangevallen door haaien, en ongeveer de helft hiervan is door witte haaien. Gelukkig zijn de meeste aanvallen niet dodelijk. Onderzoek heeft aangetoond dat witte haaien gewoon erg nieuwsgierig zijn en zich soms vergissen. Mensen staan niet op hun menu, dus als ze per ongeluk een mens bijten laten ze weer los. Andersom maken mensen meer dan 100 miljoen haaien per jaar dood, wij zijn dus gevaarlijker voor haaien dan haaien voor mensen.

De dieren eten wel grotere zeedieren, zoals zeeleeuwen, zeehonden, kleine walvissen, zeeschildpadden en dode dieren. Witte haaien hebben ongeveer 300 gekartelde tanden die in rijtjes achter elkaar staan, maar ze kauwen hun eten niet. Ze zijn één van de weinige vissen die geur gebruiken om hun prooi te vinden. Ook hebben ze een sensor waarmee ze elektromagnetische velden ‘voelen’, die hun prooien maken bij beweging.

Witte haaien zijn ongeveer vijf meter lang en zijn, in tegenstelling tot andere haaien, warmbloedig. Ze hebben een grijs bovenlichaam, om op te gaan in de omgeving, maar ze hebben hun naam te danken aan de witte onderbuik. Hun gestroomlijnde lichaam en sterke staart geeft ze een snelheid van ongeveer 25 kilometer per uur. Wanneer ze hun prooi van onderen aanvallen, kunnen ze zelfs helemaal uit het water omhoog komen.

Wildlife Pictures / Jêrome Mallefet / WWF

Witte haaien zijn grote dieren: hun jongen kunnen al 25 kilogram wegen bij de geboorte.

Wat is er aan de hand?

Het is lastig te zeggen hoeveel witte haaien er leven in de oceaan. Ze leven in koude kustwateren over de hele wereld, maar er is weinig betrouwbare informatie over hun paaigebieden en favoriete jachtgebieden. Wetenschappers gaan er van uit dat de aantallen witte haaien wel naar beneden lopen. In de jaren 80 werd er erg veel gevist op de witte haai voor de verkoop van vinnen en tanden, maar ook als een soort statussymbool in het sportvissen. Sinds de jaren 90 is er meer bescherming gekomen voor de haaien. Tegenwoordig komt de witte haai nog wel regelmatig vast te zitten in (sleep)netten van vissers als bijvangst. De vissers zijn dan eigenlijk op jacht naar andere vissen, maar de witte haai kan niet meer ontsnappen uit het net, wanneer hij eenmaal vast zit.

Een ander groot probleem waar de witte haai mee in aanraking komt is een vervuilde zee. Vooral door menselijk gebruik komt er veel afval terecht in de oceaan. De grootste (en de lastigste) vervuiler van de oceaan is plastic. Plastic breekt af in hele kleine stukjes, wat de oceaan in een soort plastic soep verandert. Vissen zoals haaien eten deze stukjes per ongeluk op, en kunnen hierdoor vergiftigd raken en sterven.

Waarom is het belangrijk om de witte haai te beschermen?

De witte haai speelt een belangrijke rol in het ecosysteem van de oceaan. Hij is één van de weinige dieren die grotere dieren opeet, dus zo houdt hij de balans van de aantallen van deze dieren in stand. Ook eet hij dode dieren op, wat de oceaan weer netjes opgeruimd en gezond houdt.

Shutterstock / John Cuyos / WWF

Waardoor wordt de witte haai bedreigd?

  • 1

    Visserij

    Vroeger werd er veel gevist op witte haaien. Deze overbevissing heeft geleid tot een aanzienlijke daling in de aantallen dieren. Door betere visserij-regels kan de witte haai tegenwoordig wat beter beschermd worden. Echter, het is moeilijk om de regels goed te handhaven. Er wordt veel illegaal gevist en illegaal gehandeld op markten.

    Lees verder
  • 2

    Plasticvervuiling

    De witte haai is een roofdier dat aan de top van de voedselketen staat. Dit betekent dat hij andere dieren eet en deze andere dieren hebben ook weer dieren gegeten. Een probleem wat hierdoor ontstaat is een ophoping van plastic in het voedsel van de witte haai. De kleine stukjes plastic worden vaak onbedoeld opgegeten door vissen en andere dieren. Als de witte haai dieren eet die plastic hebben gegeten, krijgt hij zelf ook veel plastic binnen. Dit kan erg giftig zijn, en kan tot zijn dood leiden.

    Lees verder
  • 3

    Duiken met haaien

    Op sommige toeristische bestemmingen worden activiteiten aangeboden waar je in een kooi tussen de witte haaien kan zwemmen. Dit kan het natuurlijke gedrag van de dieren verstoren. Het zou er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat ze mensen met eten gaan associëren. WWF heeft in samenwerking met andere organisaties een rapport voor duurzaam haaitoerisme opgesteld. Als deze regels goed nagevolgd worden, is kan er op een verantwoorde manier tussen de haaien worden gezwommen.

Wat doet WWF?

WWF is bezig met onderzoek naar witte haaien, en onderzoekt bijvoorbeeld op welke momenten de dieren zwemmen naar andere gebieden en welke gebieden belangrijk zijn voor deze dieren. Door middel van tagging kunnen de bewegingen van de dieren gevolgd worden. Informatie over hun gedrag kan helpen bij het maken van plannen voor beschermde zeegebieden. Dit kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat er in een bepaald gebied minder gevist mag worden, en zo heeft de witte haai dan minder kans om als bijvangst gevangen te worden in de netten van vissers.

Meer weten?

Jacob Degee / WWF-Hong Kong
Haaiensoorten
Haaiensoorten
Lees meer over verschillende soorten haaien.
Shutterstock / Rich Carey / WW
Oceanen
Oceanen
Lees meer over deze mooie, maar kwetsbare onderwaterwereld.

Gerelateerde artikelen

Elke Bojanowski / WWF-HK

Haai Five! Het is Shark Awareness Day

Het is internationale Shark Awareness Day, een dag die haaien verdienen vanwege hun belangrijke rol in de natuur. Vandaag zetten we ze dan ook graag in the spotlight. Dat doen we aan de hand van vijf bijzondere manieren waarop haaien (maar ook roggen, die aan haaien verwant zijn), de wereld een handje helpen. Wist je bijvoorbeeld dat haaien helpen bij het tegengaan van klimaatverandering? Of dat ze onze zuurstofbronnen beschermen?
Meer info
VDOS Global / WWF-Canada

Doe mee met Wereld Oceanen Dag

Vandaag is het Wereld Oceanen Dag! En dat moet gevierd worden, want we hebben heel veel te danken aan de oceanen. Ze voorzien ons van de helft van de zuurstof die we ademen, leveren ons voedsel, maar ook ingrediënten voor medicijnen, werkgelegenheid en een prachtige en onmisbare biodiversiteit. Daarnaast absorberen ze broeikasgassen en spelen daarmee in belangrijke rol in de regulering van het klimaat. Last but not least: oceanen zijn prachtig, zowel onder als boven de zeespiegel en bieden ons met hun schoonheid de nodige inspiratie en ontspanning.
Jij kunt op Wereld Oceanen Dag (maar natuurlijk ook daarna) iets terugdoen voor de oceanen. Daarom hierbij onze tips:
Meer info

Haaien in de Middellandse Zee bedreigd door overbevissing

Meer dan de helft van alle soorten haaien en roggen die in de Middellandse Zee leven, wordt bedreigd. Bijna een derde staat op het punt om lokaal uit te sterven.
Meer info
WWF / Wildlife Pictures / Jerome Mallefet

Haai Five 'to-do-lijst' voor de minister

Veel haaien- en roggensoorten wereldwijd worden bedreigd. Een nieuw beleid is dringend nodig en dat is precies waar de minister op aanstuurt. WWF heeft alvast een ‘to do-lijst’ voor de minister om de haaien succesvol te kunnen beschermen.
Meer info
Antonio Busiello / WWF-US

Wat kan ik doen?

De natuur heeft jouw hulp nodig

Word donateur

Help mee door de natuur structureel met ons te beschermen voor een vast bedrag per maand. Je ontvangt hierbij eventueel een leuk welkomstcadeau. Samen kunnen we werken aan een prachtige wereld vól natuur!