Vogelbekdier in gevaar

Toekomstkunde les 17

Het enige eierleggende zoogdier met een snavel, het vogelbekdier, loopt gevaar. Wetenschappers vrezen zelfs dat hij binnen enkele jaren kan uitsterven. De bosbranden van Australië van 2020 zijn ook niet bevorderlijk geweest voor dit bijzonddere dier.

Wat maakt dit beest zo uniek? En kunnen we hem helpen?

Groep 5 en 6

Kinderen komen erachter hoe het lichaam van het vogelbekdier is opgebouwd. Ze denken kort na over het uitsterven van dieren en ontwerpen een Australisch verkeersbord om aandacht te vragen voor het vogelbekdier.

Extra informatie bij deze les

Opdracht 2

Bekijk de bron eventueel klassikaal. Wil je de les nog extra inleiden? Kies dan voor een video over het vogelbekdier, bijvoorbeeld deze van een vogelbekdier-opvang.

Opdracht 4

Afhankelijk van het niveau van de groep kan je deze opdracht ook klassikaal uitvoeren. Het helpt hierbij om een splitsing te maken tussen menselijke invloeden en niet-menselijke invloeden. Op natuurrampen (zoals overstromingen) hebben mensen vaak een minder directe invloed dan bijvoorbeeld stroperij. Op het antwoordblad staan een aantal mogelijke antwoorden.

Ook kan het helpen om in te gaan op de vraag: ‘Wanneer is het erg als een dier uitsterft?’. Hierbij zou een invalshoek kunnen zijn dat het erg is als een dier uitsterft door toedoen van de mens, maar als het door een natuurlijk verschijnsel gebeurt, dit misschien minder ‘erg’ gevonden wordt.

Antwoorden opdracht 1

Hieronder staan een aantal goede antwoorden met uitleg.

Snavel: eenden.
Alle vogels hebben een snavel. De snavel van het vogelbekdier lijkt misschien wel het meeste op die van een eend.

Zwemvliezen: eenden, ganzen, pelikanen, zwanen, papegaaiduikers, otters, bevers en amfibieën zoals kikkers.
De zwemvliezen helpen dieren om sneller te zwemmen en beter te lopen over natte grond. 

Staart: bever.

Antwoorden opdracht 4

a. Een aantal andere redenen van uitsterven:

- Natuurrampen (bijvoorbeeld bosbranden of overstromingen).

- Door mensen (bijvoorbeeld door stropers die dieren verkopen, of door mensen die dieren doodmaken omdat ze er last van hebben).

- Door andere dieren die beter kunnen overleven (dieren worden soms verdrongen door andere, vaak sterkere dieren).

- Door ziektes.

b. Dieren kunnen op veel manieren geholpen worden. Natuurlijk heeft niet ieder dier last van dezelfde bedreiging. Een aantal antwoorden zijn:

- Het beschermen (en vergroten of verbeteren) van de plek waar ze leven.

- Stropers opsporen en straffen.
- Dieren overplaatsen naar andere plekken waar ze beter kunnen leven. - Dieren proberen te fokken en ze weer uit te zetten in het wild.

- Mensen vertellen om in actie te komen voor dieren (bijvoorbeeld door geld in te zamelen, of door het aan zoveel mogelijk andere mensen te vertellen).

Adam Dederer

Groep 7 en 8

Kinderen leren over het uitsterven van diersoorten en doen onderzoek naar het vogelbekdier. Vervolgens bedenken ze een eigen filmscript om dit iconische dier te kunnen filmen.

Extra informatie bij deze les

Opdracht 1

Begin deze opdracht eventueel klassikaal. Laat kinderen om de beurt iets noemen en schrijf dit op het bord. Op het antwoordenblad staan enkele antwoorden. Ook kan het helpen om in te gaan op de vraag: ‘Wanneer

is het erg als een dier uitsterft?’. Hierbij zou een invalshoek kunnen zijn dat het erg is als een dier uitsterft door toedoen van de mens, maar als het door een natuurlijk verschijnsel gebeurt, dit misschien minder ‘erg’ gevonden wordt.

Opdracht 2

Bekijk de bron eventueel klassikaal. Wil je de les nog extra inleiden? Kies dan voor een video over het vogelbekdier, bijvoorbeeld deze van een vogelbekdier-opvang.

Opdracht 5

Laat de kinderen eerst omschrijven (op papier) wat ze willen filmen. Het kan helpen om deze opdracht verplicht in groepjes of tweetallen te laten maken. Indien er tijd over is (en apparatuur beschikbaar), kan het erg leuk zijn om kinderen een stukje zelf te laten filmen.

Toekomst-vraag

Door veranderend klimaat krijgen we steeds meer te maken met extreme weersomstandigheden zoals droogte, overstromingen en zware stormen. Duurzamer leven, minder uitstoten en minder consumeren helpt tegen klimaatverandering. Dat kan dus een antwoord zijn op de vraag. Het kan ook interessant zijn om het met de kinderen te hebben over oplossingen van de toekomst. Kunnen we iets verzinnen zoals regenmachines, waardoor het nooit meer ergens extreem droog gaat zijn?

Antwoorden opdracht 1

Een aantal mogelijke redenen van uitsterven:

- Het leefgebied van een dier verdwijnt of wordt te klein (door bijvoorbeeld het kappen van bomen of stedenbouw).

- Natuurrampen (bijvoorbeeld bosbranden of overstromingen).

- Door mensen (bijvoorbeeld door stropers die dieren willen verkopen, of door mensen die dieren doodmaken omdat ze er last van hebben).

- Door andere dieren die beter kunnen overleven (dieren worden soms verdrongen door andere, vaak sterkere dieren).

- Door ziektes.
De naam van het eiland bij het kaartje is: Tasmanië.

Antwoorden opdracht 4

Er is veel te vertellen over het vogelbekdier. Bijvoorbeeld:

Uiterlijk: heeft een bruine kleur, heeft een bek zoals een eend, wordt ongeveer 50 centimer lang, heeft zwemvliezen, mannetjes hebben een giftige stekel bij hun achterpoten.

Voedsel: eet alleen onderwater, eet graag: kreeften, krabben, wormen, kleine waterinsecten en schelpdieren.

Achtergrondinformatie van WWF

WWF-Australia / patchworks

Een koala-tag op zonne-energie: innovatie beschermt Australische natuur

Anderhalf jaar na de verwoestende branden in Australië wordt er hard gewerkt aan het herstellen van verbrande stukken natuur en het beter beschermen van de dieren die er leven. Dankzij de vele donaties vanuit Nederland en andere landen wereldwijd, kon WWF Australië het project Regenerate Australia lanceren. Dit is het grootste natuurherstelprogramma in de geschiedenis van Australië! Er wordt bijvoorbeeld gewerkt aan het verdubbelen van het aantal koala’s in het oosten van het land voor 2050, het herstellen van 12,6 miljoen hectare natuur, en de overstap naar duurzame energie.
Meer info

70 procent minder koalas in verbrande gebieden

Het bosbrandenseizoen 2019-2020 in Australië was het ergste sinds mensenheugenis. 12 miljoen hectare natuur ging in vlammen op en bijna 3 miljard dieren - zoogdieren, reptielen, vogels en kikkers - werden gedood of verdreven.
Een nieuw rapport van WWF-Australia laat zien wat de impact van de bosbranden was op koalapopulaties. Uit het rapport bleek dat de bosbranden van 2019-2020 resulteerden in het verlies van ongeveer 71 procent van de koalapopulaties op zes brandlocaties aan de noordkust van New South Wales.
Meer info
Shutterstock / Anna Levan / WWF

Nieuw WWF-rapport: bijna 3 miljard dieren slachtoffer van bosbranden Australië

Begin dit jaar woedden in Australië heftige bosbranden. Uit een nieuw WWF-rapport blijkt dat de schade nog groter is dan aanvankelijk gedacht. Bijna 3 miljard dieren werden getroffen door de branden: 143 miljoen zoogdieren, 2.46 miljard reptielen, 180 miljoen vogels en 51 miljoen kikkers werden gedood, raakten gewond of verloren hun leefgebied.
Meer info

Koala Maryanne weer uitgezet na bosbranden

De hevige bosbranden in Australië begin dit jaar kostten tienduizenden koala’s het leven. Gelukkig wisten sommige kleintjes de vuurzee te overleven, zoals koala Maryanne. RSPCA-dierenarts Claire Philips en koalaverzorger Trudi Timbs vonden haar, ze was pas 12 maanden oud, mager, uitgedroogd en haar pootjes waren verbrand.

Meer info
Paul Fahy

Kuikens bruine raafkaketoe komen uit op verbrand Kangaroo Island

Kangaroo Island werd begin dit jaar zwaar getroffen door vernietigende natuurbranden. Op het eiland leefden zo’n 370 bruine raafkaketoes. Bijna 75% van deze populatie bedreigde vogels had zijn thuis in een 210.000 hectare groot verbrand gebied. Natuurorganisaties vreesden dat de soort voorgoed verdwenen was.
Meer info

Australië: Goed nieuws voor kangoeroe Clover

Veel dieren raakten gewond tijdens de hevige bosbranden in Australië. Gelukkig konden velen ook gered en ondergebracht worden in opvangcentra. De weg naar herstel is lang, maar gelukkig zijn er lichtpuntjes. Ontmoet Clover, een babykangoeroe die bijna omkwam door het vuur en nu weer langzaam opkrabbelt.
Meer info

Lessenoverzicht

Bekijk de andere lessen van Toekomstkunde.