Het schubdier, het meest illegaal verhandelde zoogdier
Schubdier, pangolin, heb je daar ooit van gehoord? En zo ja, wat weet jij eigenlijk van het schubdier? Elke van Gils, wildlife crime-expert van WWF-NL, beantwoordt 7 vragen over het enige zoogdier met schubben.
Het schubdier is een zoogdier, het enige zoogdier dat uit de evolutie gekomen is met schubben. Die schubben liggen als dakpannetjes over elkaar en beschermen hem tegen vijanden: hij rolt zich bij gevaar net als een egel op tot een bal.
De Engelse naam is pangolin, en ze worden ook wel ‘geschubde miereneters’ genoemd. Ze eten namelijk alleen mieren en termieten. Die likken ze op met hun lange, plakkerige tong die bij sommige pangolins langer is dan zijn lijf. Schubdieren hebben geen tanden en zien slecht, maar ze kunnen goed ruiken en horen. Ze leven altijd alleen, behalve in de paartijd en als ze een jong hebben. Er zijn 8 soorten pangolins, vier in Afrika en vier in Azië.
Schubdieren zijn de meest illegaal verhandelde zoogdieren van de wereld. In de laatste 10 jaar zijn meer dan een miljoen schubdieren illegaal uit het wild gehaald. Er is enorme vraag naar in Azië. Het vlees wordt daar gezien als een delicatesse en de schubben worden gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunst. Veel Aziatische mensen geloven dat de schubben geneeskrachtig zijn. Ze zouden je genezen van astma en reuma.
Er is geen overtuigend wetenschappelijk bewijs gevonden dat de schubben een geneeskrachtige werking hebben. Die schubben zijn net als onze nagels gemaakt van keratine. De hoorn van een neushoorn is ook gemaakt van keratine en veel Aziatische mensen geloven dat een hoorn ziektes kan genezen. En ook daar is geen medisch bewijs voor.
Alle 8 soorten schubdieren die in Azië en Afrika leven worden bedreigd doordat er overmatig op ze gejaagd wordt. Doordat ze zichzelf oprollen bij gevaar zijn ze een makkelijke prooi voor stropers. Ze worden gedood of levend gevangen voor de handel. In Azië zijn er al haast geen schubdieren meer over. Daar is de populatie naar schatting 80 procent kleiner dan hij 15 jaar geleden was. Daarom richten handelaren hun aandacht steeds vaker op Afrika om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. Alle 8 soorten schubdieren staan op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten, 3 van de 8 zelfs in de categorie ‘ernstig met uitsterven bedreigd’.
Alle 8 schubdiersoorten worden beschermd door nationale en internationale wetten. De internationale handel in alle pangolins is sinds 2016 verboden. Maar dit heeft de massale illegale handel in deze diersoort helaas niet tegengehouden, er gaat te veel geld in om en de vraag is te groot. Daarom is het zo belangrijk dat China, de grootste markt voor schubdieren, heeft aangekondigd de bescherming van het schubdier veel serieuzer te gaan aanpakken.
WWF’s China Pangolin-project heeft een rol gespeeld bij de aanscherping van de Chinese natuurbeschermingswet. Alleen al in 2020 deed WWF drie keer een oproep aan de Chinese overheid om de bescherming van pangolins te verhogen en een eind te maken aan het gebruik van de schubben als medicijn. Dat had succes. Maar, zolang de vraag niet stopt, gaat de handel door.
Ons werk om de vraag weg te nemen gaat dus ook door. Dat doen we bijvoorbeeld met bewustwordingscampagnes onder consumenten. Daarnaast werken we samen met partners zoals de Wildlife Justice Commissie. Zij doen undercover onderzoek om criminele netwerken plat te leggen die handelen in pangolins en andere dieren. We werken ook aan het tegengaan van ontbossing, want daardoor verdwijnt het leefgebied van veel schubdieren.
Het woord pangolin komt van 'penggulung', het Maleisische woord voor (op)roller – precies wat een pangolin doet als hij zichzelf verdedigt tegen vijanden. En hij rolt net als een varkentje graag door de modder. Dat doet hij om parasieten kwijt te raken en zichzelf af te koelen. Het schubdier is een prachtig dier dat niet heel bekend is maar onze aandacht dubbel en dwars verdient.