Natuur breekt golf

Door Daphne Willems (bureau Stroming)

“Daar komt ie!” We jubelen van opwinding aan de oever van de Paraguay rivier. Langzaam komt een grote duwbakcombinatie de bocht om; hij vaart recht op ons af. We kijken gespannen naar het water, waar onder het oppervlak drukmeters staan opgesteld. Zouden ze werken?

Samen met Carolien Wegman van adviesbureau HKV ben ik met het Wereld Natuur Fonds in Paraguay. Dwars door dit land stroomt een derde van de 2700 kilometer lange Paraguay rivier, de blauwe, economische ader van Zuid-Amerika. Soja en ijzererts uit Brazilië worden met enorme rivierschepen (tot 20 duwbakken!) naar het zuiden gevaren, waarna ze in Argentinië en Uruguay met oceaanstomers verder naar Europa, VS en China reizen.

Nederlandse waterkennis

Dat wij op de oever staan te juichen, heeft te maken met een minder prettig effect van rivierscheepvaart. Grote, zware boten creëren golven, en inheemse volkeren van Paraguay (Yshir) hebben last van mede daardoor veroorzaakte oevererosie. Huizen, drinkwater- en andere voorzieningen dreigen letterlijk in het water te vallen. Met het project ‘Breaking the waves’, gefinancierd door Partners voor Water, proberen wij met Nederlandse waterkennis te helpen deze problemen te verminderen.

Het is een spannend project. Zitten de Yshir wel op onze hulp te wachten? Wordt de erosie wel (mede) veroorzaakt door scheepvaart, of is er iets anders aan de hand? En kunnen wij met onze Nederlandse kennis helpen om effectieve oplossingen te ontwikkelen die de Yshir met eigen materialen kan aanleggen en onderhouden?

Tot onze opluchting zijn we eerder deze week met open armen ontvangen door de Yshir-leider en 30 bewoners van Puerto Esperanza, een dorp van 200 gezinnen. Ze zijn erg gemotiveerd om de erosie samen met ons aan te pakken: in 40 jaar is hun dorp 8 meter dichter bij de rivier komen te liggen en ze maken zich grote zorgen. We kunnen aan de slag, te beginnen met factfinding: wat is het probleem? We doen snelheids- en dieptemetingen, en dan geven de drukmeters het antwoord: ja, de boten veroorzaken (mede) het type golven dat verantwoordelijk is voor de problematische oevererosie.

© Daphne Willems

Natuur als oplossing

Dat vraagt om actie: met WWF en de dorpsbewoners maken we speciale matten van lokale boomsoorten die de golven dempen en breken. De Yshir zullen bovendien in het gehele dorp de vegetatie herstellen: niets helpt zo goed tegen erosie van de droge, fijne aarde als plantenwortels. En een nieuwe houten pier zal als aanlegsteiger gaan fungeren voor vissersbootjes: ook die veroorzaken erosie wanneer ze op de kale oever botsen.

Later in de week spreken we met een ingenieur van de Paraguayaanse scheepvaart autoriteit. Hij vertelt enthousiast over concrete plannen om de rivierscheepvaart te intensiveren, gelukkig met respect voor het riviersysteem. Méér scheepvaart is een grote wens van de overheid: het zal de economische ontwikkeling stimuleren. Wij denken aan de Yshir, en kijken reikhalzend uit naar de resultaten van het project: als de erosie-verminderende oplossingen goed blijken te werken, zullen meer dorpen er baat bij kunnen hebben. En dan hoeft economische vooruitgang niet ten koste te gaan van de natuur en de belangen van lokale bevolkingen. Kijk: zo kan het óók!